Ο Μπενεντέτο Κρότσε (Benedetto Croce, 25 Φεβρουαρίου 1866 – 20 Νοεμβρίου 1952) ήταν Ιταλός φιλόσοφος, θεωρητικός, ιστορικός και κριτικός της τέχνης, και πολιτικός.
Ο Μπενεντέτο Κρότσε γεννήθηκε στο Pescasseroli της Ακουίλα το 1866 από εύπορη οικογένεια. Το 1883 έχασε τους γονείς του στον καταστροφικό σεισμό της Cassamicciola στο νησί Ίσκια. Μετά τον τραυματισμό του μεταφέρθηκε στη Ρώμη όπου σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης Λα Σαπιέντσα. To 1884 γνώρισε τον Αντόνιο Λαμπριόλα, τον σημαντικότερο εκπρόσωπο του μαρξισμού στην Ιταλία, ο οποίος και τον επηρέασε σημαντικά στην διαμόρφωση της πολιτικής φιλοσοφίας του. Αρχίζει το συγγραφικό έργο του: δοκίμια, ιστορικά και φιλοσοφικά έργα τον καθιστούν ως μία από τις πιο δραστήριες προσωπικότητες της εποχής του. Το 1902 ιδρύει με τον Τζιοβάνι Τζεντίλε το περιοδικό La Critica. Επρόκειτο για ένα διμηνιαίο περιοδικό που θα εκδοθεί μέχρι το 1944. Η παύση της έκδοσής του δεν είναι άσχετη με τη διάσταση των φιλοσοφικών απόψεων ανάμεσα στους δύο άντρες, Από το 1951 θα μετονομαστεί σε Quaderni Della Critica. Ενεργή είναι η συμμετοχή του στην ιταλική πολιτική ζωή: έτσι, το 1910 εκλέγεται μέλος της συγκλήτου με τη φιλελεύθερη κυβέρνηση του Τζιοβάνι Τζιολίτι. Το 1920 αναλαμβάνει τη θέση του Υπουργού Παιδείας μέχρι το 1921 οπότε και ηττάται στις εκλογές ο Τζιολίτι. Η αρχική ανοχή του Κρότσε απέναντι στον φασισμό θα μετατραπεί σύντομα σε εχθρότητα. Έτσι τον Μάιο του 1925 ιδρύει το Manifesto degli intellettuali antifascisti. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εκλέγεται πρόεδρος του φιλελεύθερου κόμματος αλλά το 1947 εγκαταλείπει την πολιτική. Πεθαίνει το 1952 στην Νάπολη.
Μετά τον Β’ ΠΠ ο Κρότσε δέχτηκε κριτική τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά, ειδικά σε ό,τι αφορά τη σχέση του με το φασισμό. Ο Παλμίρο Τολιάτι, ενώ μετείχαν και οι δύο στην υπουργική ομάδα της κυβέρνησης Bonomi το 1944, πρώτος τον κατηγόρησε ότι συνεργάστηκε με τον φασισμό και ότι μόνο περιστασιακά, στα πλαίσια σχεδιασμένης τακτικής, ο Κρότσε έκανε κάποια κριτική του φασισμού. Οι ίδιες κατηγορίες επαναλήφθηκαν και στη δεκαετία του 1960 από τον Emilio Sereni, ορθόδοξο μαρξιστή του Κ.Κ. Ιταλίας. Θεωρείται ότι οι επιθέσεις του Τολιάτι είχαν σκοπό να στερεώσουν την ηγεμονία του Αντόνιο Γκράμσι σε μια εποχή που δημοσιεύονταν τα έργα του «Επιστολές» και «Quaderni».
O Ιταλός ιστορικός και αντι-φασίστας δημοκράτης Gaetano Salvemini, δέχεται τον θετικό ρόλο του Κρότσε στον αγώνα κατά του φασισμού, αλλά διατυπώνει και είχε επιφυλάξεις για τις πολιτικές δραστηριότητες του Κρότσε, τις οποίες όμως αποδίδει σε μη ιδεολογικούς λόγους. Από τους αγγλόφωνους ιστορικούς που ασχολήθηκαν με τον Κρότσε, ο Denis Mack Smith έγραψε τις εκτενέστερες κριτικές και απολογισμούς του έργου του. Θεωρεί ότι ο Κρότσε λόγω καταγωγής και λόγο φιλοσοφίας ήταν συντηρητικός και ως φιλόσοφος έκλινε περισσότερο προς το στοχασμό παρά προς τη δράση. Ο Smith πιστεύει ότι ο Κρότσε συνέβαλε στο ιδεολογικό σύστημα του Μουσολίνι και στις ιδέες του φασισμού. Πολλοί φασίστες διανοούμενη θεωρούσαν τον Κρότσε πνευματικό τους πατέρα. Κατά τον Smith, ο Κρότσε και ο Μουσολίνι είχαν πολλά κοινά, μεταξύ των οποίων τον κοινό ενθουσιασμό για τον Ζορζ Σορέλ, τον Μακιαβέλι και τον Μάρξ. Και οι δύο δυσπιστούσαν στην ανθρωπιστική δημοκρατία και την ηθικολογία στην πολιτική. Μετά το 1925 ο Κρότσε απομακρύνθηκε από το φασισμό, αλλά είχε μια σειρά αμφιλεγόμενων ενεργειών.
Νεώτεροι ιστορικοί θεωρούν τις μελέτες του Smith ξεπερασμένες και θεωρούν ότι η αρχική ευνοϊκή στάση του προς τον φασισμό ήταν παροδική και γεμάτη επιφυλάξεις, ενώ η αντίθεσή του προς αυτόν ήταν έμπρακτη. Ο Κρότσε με τα γραπτά του υπεραμύνθηκε της φιλελεύθερης παράδοσης του ιταλικού Risorgimento (εποχή της ιταλικής ενοποίησης).
ΠΗΓΕΣ
- Croce Benedetto, Κείμενα αισθητικής ιστοριογραφίας δοκιμίων, μτφρ. Κ. Λασσιθιωτάκης , εκδ. Δωδώνη, 1976
- Σαμαρίδου, Ευθυμία Ηρακλή, Μπενεντέττο Κρότσε: απόψεις περί αισθητικής, Διπλωματική εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, 2012,σελ.6-7
- Fabio Fernando Rizi, Benedetto Croce and Italian Fascism, University of Toronto Press, 2003, σ. 5-11.
- Πούλος Παναγιώτης, Δύο τροπές του αισθητικού: Κρότσε και Γκράμσι
- Ραφφαελλο Φρανκίνι, Παρουσίαση του Κρότσε φιλόσοφου, Instituto Italiano di Cultura in Atene, 1966
- Cilento V., «Ο Κρότσε και οι Ἀρχαίοι», μτφρ. Ι. Κ., Ἐποχές τ/χ. 38 (Ἰούνιος 1966), σελ. 510-515
- Caramella Santino, «Benedetto Croce», «Benedetto Croce», Ελληνική Δημιουργία, τομ.11, τχ.125 (15 Απριλίου), σελ.494-496
- Χρύσανθος Χρήστου, ΜΠΕΝΕΝΤΕΤΤΟ ΚΡΟΤΣΕ, Νέα Εστία, τ/χ.612, τομ.53(1953), σελ.51-53
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου