Παρασκευή 29 Απριλίου 2011

Ο μαχητής των σελίδων

  • Ο Στίβεν Πρέσσφιλντ, ο αμερικανός υμνητής του αρχαιοελληνικού πνεύματος μιλάει για σύγχρονες μάχες και μαντεύει πού εμείς οι Ελληνες χάσαμε το μέτρο.
Ο μαχητής των σελίδων
Οι Θερμοπύλες και ο Στίβεν Πρεσσφιλντ. (Σκίτσο: Γιώργος Γούσης)
  • Μάκης Προβατάς, TO BHMA, 26/04/2011
Ο Στίβεν Πρέσσφιλντ είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς σύγχρονους αμερικανούς συγγραφείς. Tα βιβλία του με θέμα τους πολέμους και τις μάχες είναι ίσως τα πιο ψυχαγωγικά που μπορεί να διαβάσει κάποιος, παράλληλα όμως διδάσκονται στις στρατιωτικές σχολές στην Αμερική – το πιο γνωστό έργο του, «Οι πύλες της φωτιάς» (1998) για τη μάχη των Θερμοπυλών, συμπεριλαμβάνεται στη διδακτέα ύλη του φημισμένου Γουέστ Πόιντ. Ο ίδιος ο 68χρονος Πρέσσφιλντ λέει ότι έχει μια παράξενη «καρμική» σχέση με την αρχαία Ελλάδα και ότι είναι ουσιαστικά το μόνο κομμάτι της Παγκόσμιας Ιστορίας που τον συγκινεί πραγματικά. Εχει μολαταύτα γράψει βιβλία και για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, για τον θρύλο του γκολφ Μπάγκερ Βανς, που μεταφέρθηκε στο σινεμά από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ με πρωταγωνιστές τον Ματ Ντέιμον και τη Σαρλίζ Θερόν. Aφορμή για τη συνέντευξή μας στάθηκε η κυκλοφορία στα ελληνικά του βιβλίου «Ο πόλεμος της τέχνης» (εκδ. Πατάκη). Το ραντεβού μας ήταν για τις 7.00 το πρωί. «Γιατί είναι η πιο καλή μου ώρα της ημέρας» μου λέει ο ίδιος. Και πρωί πρωί ξεκινήσαμε μια συζήτηση για παλιές και σύγχρονες, εσωτερικές και μη, μάχες.

Κυριακή 17 Απριλίου 2011

Η δύναμη των λέξεων στα χρόνια των Οθωμανών


Τα τοπωνύμια μεταφράστηκαν, επακριβώς ή παραφθαρμένα, ακολουθώντας το ιστορικό υπόβαθρο ή απλώς τη φωνητική εκφορά

  • Του Σπ. Ι. Ασδραχα* Η Καθημερινή, Kυριακή, 17 Aπριλίου 2011
Συνεχίζω με τα σήματα του τόπου. Ισως ο αναγνώστης σκεφτεί ότι έχω κλειστεί σε κάποιον αχερώνα (όχι ελεφάντινο πύργο) κι αναμασώ τα παρωχημένα, καρικατούρα του «λάθε βιώσας» ή της αδιαφορίας της Στοάς. Οχι. Αυτά που προσπαθώ να εκφέρω είναι επίκαιρα γιατί αφορούν τη φενακισμένη συνείδηση που έχουμε για τα τρέχοντα, οδυνηρά και αποδομητικά. Αποδομητικά και ως προς την ιστορική κατασκευή της μνήμης, αλλιώς της αυτογνωσίας. Ομόλογα, δάνεια και άλλα συναφή, μια «κοινωνική» γλώσσα που παραγνωρίζει το εύρος των σημαινομένων και των σχέσεων που τα προσδιορίζουν. Αλλά δεν έχω την αρμοδιότητα να μιλήσω γι’ αυτά. Ας μείνουμε στα ταπεινά αυτά, στα μεταφραζόμενα τοπωνύμια, και πάλι κορφολογώντας χωρίς να εξαντλώ την παραδειγματολογία ή τους τύπους της.

Τζούλια Κρίστεβα: «Απειλούμαστε από τη βαρβαρότητα»



Η διάσημη ψυχαναλύτρια και σημειολόγος Τζούλια Κρίστεβα πιστεύει στην πολιτισμική παράδοση της Ευρώπης
Συνέντευξη στην Τιτικα Δημητρουλια, Η Καθημερινή, Kυριακή, 17 Aπριλίου 2011
Στις 29 Μαρτίου, η διάσημη σημειολόγος, ψυχαναλύτρια και συγγραφέας Τζούλια Κρίστεβα βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη, για να αναγορευτεί επίτιμη διδάκτορας από το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Εμβληματική μορφή της γαλλικής και της παγκόσμιας διανόησης, ακούραστη ερευνήτρια του λογοτεχνικού φαινομένου, αλλά και της ανθρώπινης ψυχής, πάντα ανοιχτή στις προκλήσεις του κόσμου και της κοινωνίας, η Τζούλια Κρίστεβα συζήτησε για τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς, τα έργα και τα σχέδιά της.
– Ο λόγος σας περί του υποκειμένου ήταν πάντα βαθιά ιστορικός. Απονέμοντας το βραβείο Σιμόν ντε Μποβουάρ για την ελευθερία της γυναίκας στη σημαντική Ρωσίδα συγγραφέα Λουντμίλα Ουλίτσκαγια τον Ιανουάριο, κάνατε λόγο για εποχή εντάσεων, για βαρβαρότητα.
– Πιστεύω ότι απειλούμαστε από τη βαρβαρότητα, όχι όμως ότι ήδη τη ζούμε. Διανύουμε μια περίοδο κρίσης, με μεγάλες πολιτισμικές, θρησκευτικές, ιδεολογικές εντάσεις. Υπάρχουν εστίες πολέμου στον αραβικό κόσμο και αλλού. Οι Ελληνες βιώνουν την οικονομική κρίση, η οποία εξαπλώνεται. Οι δημοκρατικές κυβερνήσεις ακόμα και σε χώρες πλούσιες, όπως η Γαλλία, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, όπως η πρόσφατη άνοδος του Λαϊκού Μετώπου λόγου χάρη. Προσωπικά, όμως, είμαι Ευρωπαία εκ πεποιθήσεως: αν κοιτάξει κανείς την ευρωπαϊκή ιστορία, θα δει ότι έχουμε περάσει τρομερές κρίσεις, Σταυροφορίες, Ιερά Εξέταση, στρατόπεδα συγκέντρωσης, Ολοκαύτωμα, γκουλάγκ, αλλά τις έχουμε ξεπεράσει.

Ο μύθος της καθαρής φύσης


  • ΤΟ ΑΚΟΛΟΥΘΟ ΚΕΙΜΕΝΟ του ιταλού συγγραφέα Κλάουντιο Μάγκρις είναι απόσπασμα άρθρου του που δημοσιεύθηκε στην «Corriere della Sera».
Αυτές τις ώρες έχουμε μερικές φορές την εντύπωση ότι παρακολουθούμε το τέλος του κόσμου σε απευθείας μετάδοση: τα πελώρια κύματα, το νερό και η φωτιά, που στην Ιαπωνία καταστρέφουν τόσες ανθρώπινες ζωές, φτάνουν στα σπίτια μας. Ξαφνικά, απέναντι στη φύση -την οποία εμείς έχουμε τόσο εξουσιάσει, εκμεταλλευτεί, μολύνει- αισθανόμαστε όπως οι λιλιπούτειοι μπροστά στον Γκιούλιβερ. Τι είναι όμως αυτή η λεγόμενη φύση, στην οποία συχνά οι άνθρωποι αντιπαρατίθενται -άλλοτε με την αλαζονεία του κυρίαρχου και άλλοτε με την ανήσυχη ταπεινότητα του ένοχου καταστροφέα- σαν να μην αποτελούν και αυτοί μέρος της φύσης, σαν να μην είναι και αυτοί φύση, όπως είναι τα ζώα, τα φυτά ή τα κύματα; Οι φυσικές καταστροφές οδηγούν συχνά σε εμβριθείς ιερεμιάδες για την τιμωρημένη υπεροψία του ανθρώπου, ο οποίος έχει την αξίωση να κυριαρχήσει πάνω στη φύση, για την τεχνική που καταστρέφει τη ζωή. Κάθε καταστροφή είναι καλή αφορμή για να ασκήσουμε κριτική στην εμπιστοσύνη στην τεχνική και στην πρόοδο. (...)

Η φιλοσοφία της πρόκλησης

Ο γάλλος διανοητής και συγγραφέας Αλέν Φίνκιελκροτ επιχειρεί μια ανάλυση της σύγχρονης Ευρώπης χωρίς το φίλτρο της πολιτικής ορθότητας.
  • Η φιλοσοφία της πρόκλησης
Ο Αλέν Φίνκιελκροτ αποκωδικοποιεί τον σύγχρονο κόσμο, εγκαταλείποντας την πολιτική ορθότητα (BALTEL/SIPΑ).
Παρίσι. Στη γειτονιά του Μονπαρνάς ο γνωστός διανοούμενος Αλέν Φίνκιελκροτ μάς υποδέχεται στο σπίτι του για έναν ζεστό απογευματινό καφέ. Καθηγητής φιλοσοφίας, άνθρωπος της μελέτης και της σκέψης, ο Αλέν Φίνκιελκροτ τοποθετείται συχνά πάνω στα γεγονότα και στα φαινόμενα της εποχής μας, διατυπώνοντας τις απόψεις του σε βιβλία, άρθρα, δοκίμια, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Με χαρακτηριστικά πλούσια γλώσσα, αργό ρυθμό και τόνο εμφατικό, μιλάει για τα θέματα που τον απασχολούν από την αρχή της πορείας του στον κόσμο του πνεύματος μέχρι σήμερα: τη φιλοσοφία, τον αντισημιτισμό, την ήττα του πολιτισμού, τους κινδύνους του πολυπολιτισμικού μοντέλου, το Διαδίκτυο, τον διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους, τη Μαρίν Λεπέν, τη γαλλική Αριστερά και τον Νικολά Σαρκοζί.