Ο Πρίγκιπας Πέτρος (Πιοτρ) Αλεξέγιεβιτς Κροπότκιν (Пётр Алексеевич Кропоткин) (Μόσχα, 9 Δεκεμβρίου 1842 – Ντμιτρόφ, 8 Φεβρουαρίου 1921) ήταν εξέχων Ρώσος αναρχικός και ένας από τους πρώτους θεωρητικούς του αναρχοκομμουνισμού. Αναδείχτηκε σε ποικίλους τομείς, από τη γεωγραφία και τη ζωολογία μέχρι την κοινωνιολογία και την ιστορία.
Αριστοκρατικής καταγωγής, γιος του πρίγκιπα Αλεξέι Πέτροβιτς Κροπότκιν, εκπαιδεύτηκε στο επίλεκτο σώμα των ακολούθων στην Αγία Πετρούπολη. Το 1871 αρνήθηκε τη θέση του γραμματέα της Ρωσικής γεωγραφικής Εταιρείας και εγκατέλειψε τα προνόμιά του και έζησε στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ελβετία όπου εργάστηκε για τη διάδοση των αναρχικών ιδεών. Πριν φύγει για τη Ρωσία έγραψε ένα γράμμα στους The Times του Λονδίνου με το οποίο ευχαριστούσε τον αγγλικό λαό για τη φιλοξενία του κατά τη διαμονή του εκεί.
Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποστήριξε τη Γαλλία, τη Ρωσία και τις συμμαχικές της δυνάμεις εναντίον της Γερμανίας, μια κίνηση που προκάλεσε έκπληξη ανάμεσα σε συντρόφους του. Ο Μαλατέστα τον κατηγόρησε πως εγκαταλείπει τις θεμελιώδεις αναρχικές αρχές, και τελικά ο Κροπότκιν αποξενώθηκε από την κύρια τάση του αναρχικού κινήματος της εποχής.
Επέστρεψε στη Ρωσία τον Ιούνιο του 1917 όπου τον υποδέχτηκαν ο Αλεξάντερ Κερένσκυ και ένα πλήθος 60.000 ατόμων. Ο Κερένσκυ μετά από κάποιο διάστημα πρότεινε στον Κροπότκιν να αναλάβει το υπουργείο Παιδείας, πρόταση την οποία απέρριψε αμέσως. Ο Κροπότκιν αρχικά ενθουσιάστηκε από την νέα κατάσταση μετά την Ρωσική Επανάσταση, μετέπειτα όμως άσκησε σκληρή κριτική κυρίως μέσω επιστολών που έστελνε στον Λένιν.
Ένα κρυολόγημα στα μέσα Ιανουαρίου του 1921, επιδείνωσε τη βρογχίτιδα από την οποία έπασχε, η οποία εξελίχθηκε σε πνευμονία. Ο Λένιν όταν πληροφορήθηκε ότι ο Κροπότκιν αρρώστησε, έστειλε ειδικό τραίνο με γιατρούς και τρόφιμα στο Ντμιτρόφ. Η υγεία του όμως ήταν αρκετά επιβαρυμένη και συνεχώς χειροτέρευε. Το πρωί της 8ης Φεβρουαρίου του 1921 πέθανε. Η κηδεία του ήταν η τελευταία μαζική συγκέντρωση αναρχικών στην Ρωσία.
Έργα
- Η Κατάκτηση του Ψωμιού
- Αναμνήσεις ενός επαναστάτη
- Η μεγάλη γαλλική Επανάσταση
- Προς τους νέους
- Αγροί, εργοστάσια, εργαστήρια
- Αναρχική Ηθική
- Αναρχία, η φιλοσοφία της και το ιδανικό της
- Το κράτος και ο ιστορικός του ρόλος
- Αλληλοβοήθεια. Ένας παράγοντας της εξέλιξης
- Διανοητική και Χειρωνακτική εργασία
- Σύγχρονη επιστήμη και αναρχισμός
- Νόμος και εξουσία
- Φυλακές και καταπίεση
- Αναρχισμός και αναρχοκομμουνισμός
- Η αναρχία στην σοσιαλιστική εξέλιξη
- Η αναρχική οργάνωση της κοινωνίας
- Λόγια ενός επαναστατημένου
- Το πνεύμα της επαναστάσεως
Βιβλιογραφία
- Πιοτρ Κροπότκιν: Αναμνήσεις ενός Επαναστάτη, Μετάφραση: Γεωργία Γιαννακοπούλου και Βασίλης Τομανάς, Νησίδες, Αθήνα, 2003
- Πιοτρ Κροπότκιν: Αλληλοβοήθεια, Μετάφραση: Ευμορφία Στεφανοπούλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2009
