Του κυβερνοχώρου οι κοινότητες

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΓΓΕΛΟΣ Ή/ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΑΣ;

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ - Τεύχος 05/3/2010

Το παγκόσμιο χωριό στήθηκε στον κυβερνοχώρο και οι πολίτες του ξεκίνησαν γεμάτοι ευεξία τη νέα ζωή. Εκεί, στο νέο δυνητικό περιβάλλον στο οποίο τα τελευταία χρόνια βρέθηκε να ζει ο άνθρωπος, μεταξύ εικονικού και πραγματικού, η πρόσβαση στη γνώση και την πληροφορία είναι απεριόριστη, η δημοσιοποίηση απόψεων και η διαβούλευση γίνονται ελεύθερα, εργασία και αγορές μπορούν να διεκπεραιωθούν από το σπίτι. Oι ανθρώπινες σχέσεις απέκτησαν μιαν άλλη διάσταση, καθώς πρόσωπα και προσωπεία, επώνυμοι κι ανώνυμοι επικοινωνούν, εκδραματίζουν ρόλους, συνδιαλέγονται και σχηματίζουν τις κοινότη-
τες του κυβερνοχώρου. Τα οφέλη από την τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας είναι ποικίλα και αναμφισβήτητα. Παράλληλα όμως άρχισαν να προκύπτουν νέες
μορφές παραβατικότητας, όπως ο εκφοβισμός μέσω Διαδικτύου,
ενώ ψυχίατροι και ψυχολόγοι μιλούν για συμπτώματα εθισμού και οι
κοινωνικοί επιστήμονες προβληματίζονται για το αν οι νέες δυνητι-
κές κοινότητες θα αντικαταστήσουν τις παλιές, των οποίων η έλλει-
ψη ταλανίζει τον σύγχρονο αστό. Γενικότερα τα ερωτήματα που
προκύπτουν είναι πολλά, όπως: Τα παιδιά και οι νέοι που περνούν
ώρες ατέλειωτες στον υπολογιστή «συνομιλώντας» με γνωστούς και
αγνώστους κινδυνεύουν να προτιμήσουν την εικονική παρέα από
την πραγματική, χάνοντας την εμπειρία τής πρόσωπο με πρόσωπο
επικοινωνίας, της απαραίτητης για τη συγκρότηση εαυτού; Το Δια-
δίκτυο αποτελεί ένα είδος διεξόδου για τους μοναχικούς και εσω-
στρεφείς ανθρώπους ή επιδεινώνει την εσωστρέφειά τους; Στα
Internet cafe περνά την ώρα του ένα μοναχικό πλήθος ή αναπτύσσο-
νται σχέσεις ανάμεσα στους θαμώνες, όμοιες με εκείνες των παλιών
καφενείων; Σε αυτά τα ζητήματα επιχειρείται να δοθούν απαντήσεις ή μάλλον να
ανοιχθεί μια συζήτηση πάνω σε αυτά. Το Διαδίκτυο, άγγελος ή/και
δαίμονας, είναι εδώ.

Η ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΚΛΗΜΗΣ ΝΑΥΡΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Οταν ο αμερικανός κοινωνιολόγος Εrving Goffman έγραφε το περίφημο βιβλίο του Η παρουσίαση του εαυτού στην καθημερινή ζωή (Τhe presentation of self in everyday life, Νew Υork - London, Αnchor Βooks Doubleday, 1959) δεν είχε προφανώς ιδέα για το τι θα γινόταν 45-50 χρόνια μετά, με το Facebook και τους διάφορους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης ή τα πάσης φύσεως παιχνίδια στο Διαδίκτυο, όπου ο κάθε παίκτης αναλαμβάνει έναν ρόλο ή κατασκευάζει έναν «άλλο» φανταστικό εαυτό, προκειμένου να επικοινωνεί με τους εξίσου φανταστικούς συμπαίκτες του, προϊόντα της φαντασίας άλλων, αγνώστων μεταξύ τους σε πραγματικό επίπεδο ανθρώπων.

Η ΚΥΒΕΡΝΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΣΚΙΝΑΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΩΜΕΓΑ) ΚΑΙ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΕΚΕΡΗΣ ΔΡ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΩΜΕΓΑ)

Ο όρος «κυβερνοκοινωνικότητα» (cybersociality) αναφέρεται στις ποικίλες μορφές κοινωνικότητας που αυτοοργανώνονται και αυτοεξε-λίσσονται εντός του κυβερνοχώρου. Στον άυλο αυτόν χώρο επαναπροσδιορίζονται ριζικά και επαναδιαπραγματεύονται δυναμικά ατομικές και συλλογικές ταυτότητες, βιογραφίες και εαυτοί. Ταυτόχρονα, ο κυβερνοχώρος καθίσταται το πεδίο μιας μη αντιστρέψιμης, μη κατευθυνόμενης και μη προβλέψιμης διαδικασίας παγκοσμιοποίησης. Φυσικά, το φαινόμενο της απόυπολογιστή-διαμεσολαβημένης ...

ΟΙ ΝΕΟΙ «ΠΡΑΓΜΑΤΟ-ΟΥΤΟΠΙΣΤΕΣ»

ΜΠΕΤΤΥ ΤΣΑΚΑΡΕΣΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΣΤΟ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Τι είδους ανοιχτότητα θέλουμε; Είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε το προβάδισμα στα συνεργατικά σχήματα με κάθε κόστος; Ακούω τον Charles Leadbeater, συγγραφέα τού We-Τhink. Μιλά για τη συνεργασία, την τέχνη να δημιουργούμε και να καινοτομούμε «μαζί», για το πέρασμα από τα «κλειστά» στα «ανοιχτά» συστήματα καινοτομίας, ενώπιον μιας διεθνούς κοινότητας που μετέχει δημιουργικά και παραγωγικά στην ψηφιακή ζωή μέσα από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης (social media / social networking sites), στην κοινωνία, στην πολιτική, στις τέχνες, στις επιχειρήσεις, στην επικοινωνία και στη δημοσιογραφία.

ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΣΤΑ ΙΝΤΕRΝΕΤ CΑFΕ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΥΡΤΗ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Στις συζητήσεις για τα Ιnternet cafe και τις δραστηριότητες των θαμώνων σε αυτά μέσω Διαδικτύου συχνά διαφαίνονται ανησυχίες, ακόμη και φόβοι, καθώς χαρακτηρίζονται χώροι στους οποίους επικρατούν η ανωνυμία και η απουσία ανθρώπινης επικοινωνίας. Στον λόγο αυτόν γίνεται σαφέστατα μια διάκριση μεταξύ του φυσικού ή «πραγματικού» χώρου και του κυβερνοχώρου ή «εικονικού» χώρου, και δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει ένα «εδώ» (το πραγματικό και το αληθινό όπου είμαστε όλοι μαζί) και ένα «εκεί έξω» (το κομματιασμένο, το αποσπασματικό, όπου ο καθένας «σερφάρει» μόνος του), συχνά συνώνυμο με τη μοναξιά, την επικίνδυνη ή τη μη αποτελεσματική επικοινωνία.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΘΙΣΜΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΙΩΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ ΕΘΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Aνάμεσα στις νέες τεχνολογίες, η εκρηκτική ανάπτυξη της επιστήμης της πληροφορικής κατέχει προνομιακή θέση και έχει διανοίξει παγκοσμίως νέους ορίζοντες για τις υπηρεσίες Υγείας, δημόσιας διοίκησης, εκπαίδευσης, έρευνας και επικοινωνίας. Το Διαδίκτυο έχει αναδειχθεί σε ένα εξαιρετικά σημαντικό μέσο για προσωπική επικοινωνία, ακαδημαϊκή έρευνα, ανταλλαγή πληροφοριών και ψυχαγωγία, καθώς το 25,6% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι χρήστες του και ο ρυθμός διείσδυσής του στα έτη 2000-2009 είναι της τάξεως του 380,3%.

CΥΒΕR ΒULLΥΙΝG ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

ΒΑΝΙΑ ΦΙΣΟΥΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ MSC, ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τα θετικά στοιχεία και τις διευκολύνσεις που παρέχουν η πρόοδος και η ανάπτυξη της τεχνολογίας, παράλληλα όμως θα πρέπει να εντοπίσουμε και τα προβλήματα που προκύπτουν από τις ραγδαίες αλλαγές και την εισβολή του νέου στοιχείου σε ένα ίσως απροετοίμαστο παλιό περιβάλλον. Τα οφέλη της χρήσης Η/Υ και του Διαδικτύου αναντίρρητα είναι τεράστια, ωστόσο συχνά ενδέχεται να γίνεται χρήση τους εις βάρος κάποιου άλλου, όπως συμβαίνει με το φαινόμενο του cyber bullying (εκφοβισμός μέσω Διαδικτύου).

ΙΝΤΕRΝΕΤ: ΤΟ (ΕΠΙΦΟΒΟ) ΜΕΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΕΡΕΛΟΣ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΑΙ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΜΣ ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Ο Fukuyama στο βιβλίο του Οur post-human future παίρνει θέση απέναντι σε ένα πρόβλημα που κινείται από στόμα σε στόμα στην εποχή μας: σε ποιον βαθμό η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά χωρίς να παρεισφρέουν αρνητικές επιπτώσεις ως προς το «μετα-ανθρώπινο» μέλλον μας. Ανεξάρτητα από το είδος της τεχνολογίας, η επιστημονική σκέψη υπήρξε πάντοτε καχύποπτη απέναντι στις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στην ίδια την ανθρώπινη φύση και, αναπόφευκτα, σε αυτό που ορίζουμε ως φυσιολογικό.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ WΟRLD WΙDΕ WΕΒ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΝΕΙ ΤΟ ΑΠΘ

Παρ’ ότι το World Wide Web (WWW, Web ή Παγκόσμιος Ιστός) είναι μια κορυφαία τεχνολογική επινόηση της τελευταίας εικοσαετίας, που διαρκώς μεταλλάσσεται, αναπτύσσεται και διαδίδεται, έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Η γνώση μας για πολύπλοκα, αλλά και απλά, καθημερινά θέματα αυξάνεται ημέρα με την ημέρα σε σημαντικό βαθμό, εξαιτίας, κυρίως, της κατασκευής του ενιαίου οικουμενικού υπόβαθρου επικοινωνίας και αναπαράστασης που έχει δημιουργήσει το Web. Ο χώρος, ο χρόνος και το κόστος συρρικνώνονται και απελευθερώνουν πλεονάζουσα ενέργεια για νέες και διαφορετικές ενασχολήσεις σε όλο και περισσότερους ανθρώπους.

ΟΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ «ΡRΟ-ΑΝΑ»

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ MSC

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι ζούμε σε μια εποχή όπου το Ιnternet έχει εισχωρήσει δυναμικά στις ζωές μας. Το Διαδίκτυο έχει τη δυνατότητα να γίνει καταφύγιο για πολλές ομάδες ανθρώπων, διωγμένες από την κοινωνία, στιγματισμένες και απορριπτέες, μιας και η ανωνυμία και η απροσωπία του μπορούν να προσφέρουν ασφάλεια. Μια από τις ομάδες οι οποίες βρίσκουν φωνή μέσα από τις σελίδες του Διαδικτύου είναι η «pro-ana». Η λέξη «pro-ana» προέρχεται από τις λέξεις «promote» και «anorexia», δηλαδή «προωθώ» την «ανορεξία».