Η ιδεολογία της αποδόμησης

• Του ΑΛΕΞΗ Π. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ, πρόεδρος της Ενωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ) 

• Ποιος είναι ο κοινωνικά νομιμοποιημένος τρόπος ανάγνωσης των συνταγματικών αρχών του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου; Υπαγορεύεται από την επιλογή των σχέσεων, των συσχετισμών και των ιεραρχήσεων μεταξύ των λέξεων, το περιεχόμενο των οποίων ο καθένας συμπροσδιορίζει ανάλογα με τη νοητική του δομή και την ιδεολογική του σκευή ή υπακούει σε κάποιες μόνιμες, καθολικές και στην ουσία τους αμετάβλητες υπαρκτικές παραδοχές της κοινωνικής συμβίωσης; Είναι όλες οι αναγνώσεις-ερμηνείες θεμιτές ή το πεδίο της κομματικο-ιδεολογικής τοπογεωγραφίας θέτει κάποια όρια στην πολλαπλότητα των ερμηνειών;

Αυτό και άλλα καίρια ερωτήματα γεννούν η δράση και ο μετανεωτερικός λόγος πολλών στελεχών του πολιτικού προσωπικού (και του κυβερνώντος κόμματος), που προσπαθούν να μας πείσουν ότι τα κύρια χαρακτηριστικά του Κοινωνικού Κράτους δεν είναι η καθολικότητα και η γενικευμένη ποιότητα των παροχών του, ούτε η αναδιανεμητική του λειτουργία στη δωρεάν προσφορά των υλικών και άυλων δημοσίων αγαθών (χάριν των οποίων δημιουργήθηκε η Κοινωνία), αλλά η εξατομικευμένη, ισοσκελισμένη-ανταποδοτική και αυτάρκης λειτουργία του με όρους αγοραίας ανταγωνιστικότητας.

Αυτή η άποψη, που κατέκτησε έδαφος και επιστημονικές συνειδήσεις επί Θατσερισμού στη Μεγ. Βρετανία και ακολούθως διαχύθηκε από τους μεταμοντέρνους σοσιαλδημοκράτες της νεοφιλελεύθερης ακολουθίας, εδράζεται επί της ιδέας ότι δεν υπάρχει κοινωνία, παρά μόνον άτομα. Ο καθένας οφείλει να μεριμνά δι'εαυτόν και για την οικογένειά του. Εάν σ' αυτόν τον αγώνα υπάρχουν και πολλά ή λίγα θύματα από την πλευρά των απόκληρων του οικονομικού συστήματος, της δομικής ανεργίας και της κοινωνικής αποξένωσης, τότε, προς συντήρηση των ανεκτών ορίων της δημόσιας τάξης, αναπτύσσεται ένα λεπτότατο και εύθραυστο δίχτυ κοινωνικής προστασίας, που -ευρισκόμενο στα όρια της φτώχειας- αναπαράγει το status της θρησκευτικής φιλανθρωπίας και τη διάκριση των τάξεων.

Η αντίληψη αυτή δεν στέργει στην εξίσωση των αμοιβών, των επιδομάτων, της Υγείας, της Περίθαλψης, της Στέγης, της Παιδείας, του Πολιτισμού και των στοιχειωδών κοινόχρηστων αγαθών, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει σύγχρονη ζωή επί της γης. Αποστρέφει το πρόσωπό της από το «επιδοματικό» Κοινωνικό Κράτος, αφού (κατά την κρίση της) οι επιδοματικές παροχές τροφοδοτούν τη χοάνη των κρατικών ελλειμμάτων. Θεωρεί ως επιβεβλημένο τον απορφανισμό της εργασίας από κάθε συλλογική ρύθμιση και ωθεί προς τον εξατομικευμένο προσδιορισμό των όρων και συνθηκών παροχής της, ώστε «η ισότητα των ευκαιριών», σε έναν όλο και πιο άνισο κόσμο, να ...πρυτανεύσει και η ενότητα των συλλογικών εγγυήσεων να καταρρεύσει. Η περιπέτεια της διά βίου μάθησης οφείλει να αντικαταστήσει τον δεδομένο επαγγελματικό προσανατολισμό και τον πολιτισμικά ωθούμενο καταμερισμό, αφού δεν είναι η ρυθμιστική λειτουργία της Πολιτείας που προσδιορίζει τους όρους δραστηριοποίησης εκάστου, αλλά οι ανεξάρτητες οικονομικές συνθήκες των παραγωγικών συσχετισμών που κανοναρχούν το βιοπορισμό του. Ανάγει τον οικονομισμό, τη χρησιμοθηρία, τον ανταγωνισμό και την απελευθέρωση της εκμετάλλευσης των παραγωγικών πόρων (και κυρίως του κοινωνικού και ανθρώπινου κεφαλαίου), ως βάση της κοινωνικής συνύπαρξης. Είναι εμφανές ότι σ' αυτήν υπορρέει η αντιδιαλεκτική παραδοχή ότι όλοι πρέπει να υπηρετούμε αυτή τη μεταβαλλόμενη οικονομική δομή, της οποίας είμαστε οικονομετρικό μέγεθος και όχι πρωτογενείς ρυθμιστές ή έστω συντελεστές της.

Αν όμως τα λάθη που διαπράττονται από τους πολιτικούς οφείλονται κυρίως στην παρερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων και στην εσφαλμένη σύλληψη του νοήματος των λέξεων, τότε πρέπει επειγόντως να αποκαταστήσουμε τις λέξεις και το νόημά τους. Να ξαναδούμε τι σημαίνει «ιστορική συνέχεια», «κοινωνική συνοχή», «ιδεολογική και πολιτική συγκρότηση», «κυριαρχία του δημοκρατικώς Δρώντος Λαού».

Γιατί διαφορετικά θα κλαυθμηρίζουμε επί των ερειπίων του Κοινωνικού Κράτους σαν τα ορφανά του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού», που και τα τάγματα των «γκρεμιστών» των ελληνικών ιερών ήθελαν να δικαιώσουν και το νόημα του αρχαίου ελληνικού θαύματος (κυρίως τη διάσταση της πολιτικής του αυτονομίας) να οικειοποιηθούν. [Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 4 Ιουλίου 2010]