- Των ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ, ΧΡ. ΖΕΡΒΑ: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 6 Μαρτίου 2011
Ακόμη και χωροταξικά, τα κινήματα ανυπακοής και αυτόνομης δράσης των πολιτών έδειξαν στη μεγάλη πορεία της 23ης Φεβρουαρίου στο κέντρο της Αθήνας την απόσταση που τα χωρίζει από τα κόμματα και τους συνδικαλιστικούς φορείς.
Μέλη του κινήματος «δεν πληρώνω», κάτοικοι της Κερατέας, πορεύτηκαν χωριστά, έξω από το σώμα των επίσημων θεσμικών μπλοκ. Η σημειολογική αυτή διαφοροποίηση δεν σταματάει όμως εδώ. Συχνά οι δράσεις αρκετών φορέων της νέας κοινωνίας των πολιτών δικτυώνονται με κοινές εκδηλώσεις και αγωνιστική αλληλοϋποστήριξη (π.χ. μέλη του κινήματος «δεν πληρώνω» συμπαρίστανται στους κατοίκους της Κερατέας και στους απεργούς πείνας μετανάστες).
Η έμπρακτη αυτή εμφάνιση μορφών κοινωνικής αυτονομίας διογκώθηκε το τελευταίο διάστημα εξαιτίας και της γενικευμένης κρίσης, προκαλώντας αμηχανία στην πολιτική και την οικονομική εξουσία, που οποία έσπευσαν να στιγματίσουν ως παράνομα ορισμένα από αυτά. Πόσο αυτόνομος και πόσο πολιτικός είναι τελικά ο λόγος των νέων αυτών κινημάτων, τα οποία είναι πρωτόγνωρα για τα ελληνικά δεδομένα;
«Οι ομάδες πολιτών που αυτοοργανώνονται είναι πολύχρωμες. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απολίτικες» λέει ο Χρήστος Παναγής, πολιτικός μηχανικός από το Κίνημα Κατά των Διοδίων ΒΑ Αττικής. «Οι αποφάσεις τους λαμβάνονται μέσα από ανοικτές συνελεύσεις. Αποτελούν μια πολιτική αντίδραση απέναντι στην ανομία της εξουσίας καθώς και την κομματική και συνδικαλιστική χειραγώγηση. Ηρθαν για να καλύψουν ένα κενό, ένα πολιτικό έλλειμμα, το οποίο εξέθρεψε όλα αυτά τα σκάνδαλα που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια, από την Ολυμπιάδα, τη Siemens, τα δομημένα ομόλογα, το Βατοπέδι, και φυσικά την παραχώρηση των εθνικών δρόμων, ενός δημόσιου κοινωνικού αγαθού, στους εργολάβους» συμπληρώνει.
Η πολιτική οριοθέτηση και στόχευση όσων μετέχουν στα νέα αυτά κινήματα παραμένει πράγματι ένα ζητούμενο: «Είμαστε άνθρωποι με διαφορετικές πολιτικές καταγωγές. Αυτό που μας ενώνει είναι η ανάγκη να παλέψουμε μια κατάσταση, η οποία, ειδικά μετά το μνημόνιο, πλήττει τον μέσο λαϊκό άνθρωπο. Διεκδικούμε την αυτονομία μας απέναντι στους μέχρι τώρα παραδοσιακούς συνδικαλιστικούς φορείς. Ο κόσμος ανταποκρίνεται θερμά στις κινητοποιήσεις μας, γιατί, όσο και αν φαίνεται βουβός, μέσα του βράζει» επισημαίνει ο δάσκαλος Σωτήρης Τσόκας από το κίνημα «Επιβάτες Θεσσαλονίκης».
«Αυτό που εισπράττουμε από τον κόσμο είναι μια απαξίωση απέναντι στο συνδικαλιστικό κίνημα αλλά και μια έλλειψη εμπιστοσύνης προς την αριστερά, για την οποία θεωρούν ότι δεν εκπλήρωσε τις προσδοκίες τους τη στιγμή που πολλοί πολίτες την αποζητούσαν ως αποκούμπι» υπογραμμίζει ο Γιώργος Θεοδωρόπουλος, από την Ακρίβεια-Stop.
Τη γενικότερη αμηχανία τους απέναντι στο φαινόμενο καταθέτουν και οι πολιτικοί επιστήμονες που ασχολούνται με τα κινήματα της «Κοινωνίας των Πολιτών». Τα συνδέουν ευθέως με τη γενικευμένη οργή και τον θυμό του κόσμου, εκφράζουν ωστόσο επιφυλάξεις για το κατά πόσο είναι σε θέση να εκφράσουν άμεσα έναν συνολικό πολιτικό λόγο. Συμφωνούν πάντως ότι η μαζική εμφάνιση και δράση τους αμφισβητεί την κυριαρχία του σημερινού πολιτικού συστήματος στο σύνολό του...
- ΑΛΕΞ. ΑΦΟΥΞΕΝΙΔΗΣ (ερευνητής Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας ΕΚΚΕ)
«Ασφυκτιούν από το πολιτικό σύστημα»
Τα τελευταία δέκα χρόνια στην Ελλάδα άνθησαν οι νέου τύπου οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Τα κινήματα που εμφανίζονται το τελευταίο διάστημα, αποτελούν νέες μορφές οργάνωσης που εντάσσονται σε μια δυναμική διαδικασία, η οποία δεν έχει μελετηθεί ακόμη σε όλο της το εύρος.
Η άρθρωση αυτών των κινημάτων είναι προς το παρόν μεμονωμένη, στηρίζεται στην αγανάκτηση και το θυμό των πολιτών απέναντι στο πολιτικό σύστημα στο σύνολό του και έχει κυρίως καταγγελτικό, αμυντικό χαρακτήρα. Δεν έχουν αποκτήσει δηλαδή ακόμη ειδικό πολιτικό βάρος και δεν αποτελούν την εναλλακτική πολιτική πρόταση απέναντι στο σημερινό πολιτικό σύστημα.
Ενα από τα βασικά χαρακτηριστικά των κινημάτων αυτών στην Ελλάδα είναι ο κατακερματισμός του πολιτικού τους λόγου, καθώς πολλές ομάδες εμφανίζονται να είναι ακόμη και ανταγωνιστικές μεταξύ τους. Δεν γνωρίζουμε εάν τα νέα κοινωνικά κινήματα θα μετουσιώσουν την αμφισβήτηση αυτή και σε συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα. Από τη μέχρι τώρα εμπειρία, αυτό που προσδιορίζουμε ως κοινωνία των πολιτών στέκεται μεν απέναντι στο κράτος και ελέγχει τις λειτουργίες του, αλλά δεν αποτελεί «επαναστατική δύναμη».
Τα νέα κινήματα ασφυκτιούν κάτω από το σημερινό πολιτικό σύστημα το οποίο είναι ολιγαρχικό, αυταρχικό, παλιομοδίτικο και λειτουργεί επίσης με καταγγελτικό τρόπο, διογκώνοντας τα αδιέξοδα. Ο κόσμος αισθάνεται ότι δεν βρίσκει το δίκιο του, τα σημερινά πολιτικά κόμματα έχουν αποϊδεολογικοποιηθεί και απονομιμοποιηθεί στη συνείδηση των πολιτών.
- ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ (αν. καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο)
«Μια δυσανάγνωστη κοινωνική δύναμη»
Η ετερογένεια, η απουσία «καθαρών» πολιτικών στόχων, η συγκινησιακή φόρτιση (θυμός, οργή) κ.λπ. σηματοδοτούν μια κοινωνική δυναμική η εσωτερική λογική της οποίας παραμένει δυσανάγνωστη.
Ωστόσο, η απλή παρατήρηση δείχνει ότι: α) Τα σύγχρονα κινήματα ελάχιστη σχέση έχουν με το παραδοσιακό συνδικαλιστικό κίνημα, το οποίο παραμένει εγκλωβισμένο στη διεκδίκηση κορπορατίστικων αιτημάτων, αφήνοντας απέξω τα πιο τραγικά θύματα του κοινωνικού και οικονομικού ρατσισμού: τους άνεργους και τους μετανάστες. β) Οι νέες μορφές δράσης απέχουν πολύ από τα κινήματα διεκδίκησης νέων συλλογικών ταυτοτήτων, που ταυτίστηκαν με τη μετάβαση στη μετανεωτερική κοινωνία (γυναικείο κίνημα, οικολογία, αναγνώριση της διαφορετικότητας, κ.ά.).
Τα κινήματα -δεν πληρώνω, δεν παραχωρώ τον δημόσιο χώρο (Κερατέα)- καθώς και οι έντονες διαμαρτυρίες εναντίον πολιτικών (Πάγκαλος, Τσοχατζόπουλος κ.ά.) υπερβαίνουν την οικονομική σφαίρα, διεκδικώντας, σε συμβολικό επίπεδο, τον δημόσιο χώρο ως τόπο έκφρασης νέων κοινωνικών σχέσεων και ρυθμίσεων. Οσο κι αν οι ποικίλοι εκπρόσωποι της εξουσίας επιμένουν να στιγματίζουν αυτά τα κινήματα ως «παραβατικά», είναι φανερό ότι αυτά εγγράφονται στη συλλογική συνείδηση ως «απάντηση» στη ρήξη της κοινωνικής συνοχής και στη ζούγκλα μιας απορρυθμισμένης κοινωνίας. Η δράση τους υπερβαίνει επίσης τις αναπαραστάσεις για τον σοσιαλισμό, ο οποίος ταυτίζεται περισσότερο με την εξουσία παρά με την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, το πολιτικό σύστημα αργοπεθαίνει μπροστά στο θολό ποτάμι της περιθωριοποίησης, της παραβατικότητας και της οργισμένης απελπισίας, που φουσκώνει επικίνδυνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου