Ο σιδηρούς πρωθυπουργός και η Κεντροαριστερά

Του Νικου Μαραντζιδη*Η Καθημερινή, 16/6/2013

Η απόφαση του Αντ. Σαμαρά να κλείσει την ΕΡΤ θύμισε σε αρκετούς την πολιτική κληρονομιά της σιδηράς Βρετανίδας πρωθυπουργού Μ. Θάτσερ. Πραγματικά, από την επόμενη κιόλας στιγμή της πτώσης του σήματος της ΕΡΤ, καταλάβαμε όλοι πως ο πρωθυπουργός ήθελε να επιδείξει πυγμή. Ομως, η επιλογή αυτή δεν πρέπει να γίνει αντιληπτή ως απλώς επικοινωνιακή ή να θεωρηθεί μόνο άλλοθι για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Οχι πως δεν υπάρχουν αυτές οι διαστάσεις, αλλά το τοπίο είναι εμφανώς πιο σύνθετο. Η επιλογή του Αντ. Σαμαρά περισσότερο από συγκυριακή πρέπει να αναλυθεί ως στρατηγικού χαρακτήρα, με έντονα ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Εγγράφεται σε μια νεοσυντηρητική γραμμή πλεύσης όπου η τάξη, ο νόμος και οι μεταρρυθμίσεις θα επιβάλλονται με σιδερένια πυγμή. Πρόκειται για την αυγή της παρουσίας μιας νέας Δεξιάς και στην Ελλάδα. Η νέα αυτή Δεξιά προβάλλει καθαρά την ατζέντα της: νόμος και τάξη από τη μια, ισχυρή εθνική ταυτότητα από την άλλη και όλα αυτά στηριζόμενα σε μια οικονομία με περιορισμένη κρατική παρουσία και μικρή φορολογία.

SOS «Αιγυπτιοποίηση»…

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΛΟΥΚΑΣ ΘΑΝΑΣΕΚΟΣ*

Οι μεγάλες εποχές δεν γνώρισαν προγόνους κι εμείς σήμερα ζούμε σε μια πληβεία εποχή αφιερωμένη στη λατρεία των προσωπείων που επιστρέφουν αενάως και σε μια περίοδο συγκεχυμένων σκηνικών και ατυχημάτων οφειλόμενων στην ιστορία, τη γεωγραφία και το κλίμα. Ο Ευρωπαίος δεν ξέρει ποιος είναι, η ιδεολογική του καχεξία δεν διαφέρει από την απονέκρωση των λειτουργιών ενός ασκητή. Η καταφυγή του στο παρελθόν, μήπως εκεί βρει κάποιο στήριγμα, είναι η μόνη γενναιοδωρία που μπορεί να προσφέρει στον εαυτό του. Οι δομές που κάποτε συνέβαλλαν στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού ιδεώδους των «αυτόνομων ατόμων» και τα βοηθούσαν να διάγουν μια ζωή με νόημα έχουν διαλυθεί «σ” ένα πλήθος ιδιωτικοποιημένων αξιολογικών επιλογών» (Weber), οι οποίες «κατατείνουν σταθερά στην «αιγυπτιοποίηση» της κοινωνίας» (Wellmer).

Κι όμως, εν Ελλάδι, το άνυδρο «νόστιμον ήμαρ» εξακολουθεί να ποτίζει ο δελεαστικός ασκητισμός των ιδεολογικών κατασκευών και ο λαϊκίστικος ασκητισμός των κομμάτων. Τα κόμματα της Δεξιάς με τα κεντροδεξιά νεογνά τους κι εκείνα της Αριστεράς με τα κεντροαριστερά νεογνά τους συνθέτουν έναν θολό χώρο – ήδη ειπωμένα πράγματα έχουν γνωρίσει μεταμφιέσεις και δόλους. Συντελείται, πανταχόθεν, η επανεύρεση σκηνών από ρόλους που διαδραματίστηκαν κατά το παρελθόν εκτός του χώρου τον οποίο σήμερα καταλαμβάνουν άπαντες και αρθρώνεται η μέτρια γραμματική ενός λόγου μέσα από επισωρευμένα υλικά ήσσονος αξιακής προελεύσεως. Κινούνται ονοματεπώνυμα που ηγούνται κομμάτων ή νεογνών «στη ρίζα των οποίων βρίσκεται η εξωτερικότητα του εκάστοτε πολιτικού ατυχήματος» (Foucault). Υπ” αυτήν την έννοια εφόσον η πολιτική δεν είναι μεταφυσική και συνεπώς άξια σεβασμού, είναι άξια της τύχης της. Συνεπώς, στο πολυπρόσωπο έργο των ευρωεκλογών του 2014 με κόμματα και ονοματεπώνυμα που κατεβαίνουν «αυτόνομα», «η σιδηρά χειρ της αναγκαιότητας θα ανακινήσει την κούπα με τα ζάρια» (Nietzsche).

Αν ζητείται η αυθεντικότητα μιας στάσης απαλλαγμένης από ψευδαισθήσεις κι αυταπάτες, ο ιστορικός δεν θα τη βρει στη σημερινή καταναλωτική ελληνική πολιτική σκηνή. Γιατί το ιδεώδες του «αυτόνομου ατόμου» για το οποίο οι πάντες κόπτονται είναι ήδη ένας αναχρονισμός. Εδώ βρίσκεται και η ωμότητα της ιστορίας για όλους όσοι θα δοκιμάσουν την τύχη τους στις προσεχείς εκλογές επιμένοντας να μη βλέπουν τη χιλιόχρονη επισώρευση σφαλμάτων. Και κατέρχονται… «αυτόνομοι» για να υπογραμμίσουν τη μία και μοναδική εστία από την οποία προέρχονται, την αρχέγονη κοιτίδα στην οποία οι μεταφυσικοί μάς υπόσχονται ότι θα ξαναγυρίσουμε. Και στην Αριστερά, αυτήν που από το 4% πέτυχε να κρούει το ρόπτρο της θύρας της εξουσίας, ποια προϊστορία, ποια κοιτίδα τής προετοίμασε έναν τέτοιο ρόλο; Η νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εθνικές εκλογές του 2009 ήταν το μέγα πολιτικό ατύχημα της πρόσφατης ιστορίας μας. Εκτοτε η Αριστερά εγγυάται ότι θα εξαλείψει όλα τα ενδεχόμενα τα οποία θα μπορούσε να θεωρηθούν ότι παρεμβάλλονται ανάμεσα στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία και το μέλλον μιας μεγάλης κοινωνίας για όλους. Ετσι όμως «οδηγείται πίσω στα αδιέξοδα κάθε ουτοπίας και αναρχισμού» (Habermas). Οίκοθεν και οι «συνιστώσες» και οι κυοφορούμενες «αυτονομήσεις» με ονοματεπώνυμα, οι οποίες, αν μη τι άλλο, τροφοδοτούν τον αναχρονισμό και προετοιμάζουν βαθύ το όρυγμα της «αιγυπτοποίησης». Θέλουμε η Αριστερά να ολοκληρωθεί μέσα στο φως ή μέσα στη σκόνη;

Οσο «ένας εννοιακός τρόπος εναρμονιστικής δράσης καθίσταται το πραγματικό γεγονός μέσα στα κόμματα, τους θεσμούς και τις πρακτικές μιας κοινωνίας, τόσο τα κόμματα θα ηθικοποιούνται» (Wellmer). Η εναρμονιστική δράση για την Αριστερά είναι προαπαιτούμενο, αλλά εισέτι, ζητούμενο! Στη φλεγματική του εκδοχή το φαινόμενο της ισχυρογνωμοσύνης των «συνιστωσών» θυμίζει το «μπαλέτο των μικρών κοτόπουλων μέσα στο αυγό» («Εικόνες από μια έκθεση» του Mussorgsky).

Ομως «στην πράξη πρέπει να αποδείχνουμε τον επίγειο χαρακτήρα της σκέψης μας» (Marx). Στην Αριστερά υπάρχει το θάρρος και η δύναμη να μάχεται και εναντίον του εαυτού της, όχι μόνο μέσα στη μέθη μιας υπερβολής αλλά και τη στιγμή κατά την οποία εξασθενεί. Τότε αντιδρά στην κατάπτωσή της, η οποία από εκείνη τη στιγμή προσαυξάνεται και, στρεφόμενη προς αυτήν για να την καταβάλει, της επιβάλλει όρια, ποινές, ακόμη και ταπεινώσεις – την περιβάλλει με το ένδυμα μιας υψηλής ηθικής αξίας. Γιατί, οσονούπω, η σιδηρά χειρ της αναγκαιότητας θα ανακινήσει την κούπα με τα ζάρια…

…………………………………………………………………..

*Δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

12/06/2013

Ο ανθρώπινος καπιταλισμός του σκανδιναβικού μοντέλου

• Anders Aslund
• ΤΟ ΒΗΜΑ, 7/6/2013

Με αφορμή τις πρόσφατες ταραχές στις πόλεις της Σουηδίας με πρωταγωνιστές άνεργους μετανάστες, πολλοί παρατηρητές διαπίστωσαν μια αποτυχία του σουηδικού οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου. Κάνουν λάθος. Το σουηδικό/σκανδιναβικό  μοντέλο που προέκυψε τα τελευταία 20 χρόνια έχει παράσχει την μοναδική βιώσιμη οδό για αειφόρο ανάπτυξη που έχει δει η Ευρώπη εδώ και δεκαετίες. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να θυμούνται ότι οι αντιλήψεις περί ισχύος και αδυναμίας αλλάζουν γρήγορα. Την δεκαετία του 1980, οι σκανδιναβικές χώρες ταλανίζονταν από χρόνια ελλείμματα προϋπολογισμών, υψηλό προϋπολογισμό και επανειλημμένες υποτιμήσεις νομίσματος. Το 1999, το περιοδικό «Economist» χαρακτήρισε την Ομοσπονδιακή Γερμανία «ο ασθενής του ευρώ», ένα μνημείο ευρωπαϊκής σκλήρυνσης, με χαμηλή ανάπτυξη και υψηλά ποσοστά ανεργίας. 

Ποια Δημοκρατία για την Ελλάδα;

• Του Νικου Μαρντζιδη*Η Καθημερινή, 2/6/2013

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος ανοίγει εκ νέου. Ο προβληματισμός για τις απαιτούμενες αλλαγές στο Σύνταγμα είναι στενά συνδεδεμένος με τα κοινωνικά και πολιτικά αποτελέσματα της κρίσης. Μπορεί, στ’ αλήθεια, το Σύνταγμά μας να βοηθήσει να ξαναβρεί η χώρα τον δρόμο προς την ευημερία και τη σταθερότητα;

Αν και δεν υπάρχει, νομίζω, αμφιβολία πως το φλύαρο και πατερναλιστικό συνταγματικό πλαίσιο αποτέλεσε σοβαρό εμπόδιο στον εκσυγχρονισμό της χώρας, δεν πρέπει να τρέφουμε ψευδαισθήσεις. Οπως σημειώνει, στην πολύ ενδιαφέρουσα πρόσφατη παρέμβασή του ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος («Ποια Δημοκρατία για την Ελλάδα μετά την κρίση;» εκδ. Πόλις), κανένα Σύνταγμα δεν μπορεί να εμποδίσει έναν πολιτικό να μοιράζει ψεύτικες υποσχέσεις στους ψηφοφόρους του για να επανεκλεγεί. Το Σύνταγμα δεν μπορεί να εξαφανίσει τους δημαγωγούς και τους τσαρλατάνους, που στις μέρες μας αφθονούν.

Νόαμ Τσόμσκι: Οι ΗΠΑ οδηγούν την κούρσα προς την καταστροφή

• Εκκληση για αλλαγή πορείας από τον κορυφαίο αμερικανό διανοητή 
• ΤΟ ΒΗΜΑ: 05/06/2013

Τον κώδωνα του κινδύνου για τις καταστροφικές συνέπειες της αμερικανικής ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής τόσο για τον Πλανήτη Γη, όσο και την ίδια την επιβίωση του ανθρώπου, κρούει σε ένα από τα γνωστά καταγγελτικά άρθρα του, το οποίο αναδημοσιεύεται στην ηλεκτρονική έκδοση του βρετανικού Guardian, σε μία περίοδο έντονων γεωστρατηγικών και πολιτικοοικονομικών ανακατατάξεων, ο Νόαμ Τσόμσκι. 

Ο πολιτικός στοχαστής, εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο της αριστερής διανόησης, επιχειρεί, όπως άλλωστε το συνηθίζει, μία άλλη «ανάγνωση» των γεγονότων φωτίζοντας, μεταξύ άλλων, άγνωστες πτυχές της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ- κυρίως σε σχέση με τον, κατά Τζορτζ Μπους «άξονα του κακού» (Ιράν, Βόρεια Κορέα)- οι οποίες έχουν παρουσιαστεί και αναλυθεί ελάχιστα, αν όχι καθόλου, από τον «συμβατικό», δυτικό Τύπο.