ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ - Τεύχος 01/1/2009

Νανοτεχνολογία

Οι επιδράσεις της στην ιατρική, στη βιομηχανία και στην οικονομία

Η τεχνολογία του ελαχίστου, η νανοτεχνολογία, φαίνεται ότι εισέρχεται στη ζωή μας. Ο όρος νανοτεχνολογία χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευρύτητα για να περιγράψει οτιδήποτε συμβαίνει στις διαστάσεις του νανομέτρου. Οι διαστάσεις αυτές γίνονται ευκολότερα αντιληπτές αν σκεφτούμε ότι ένα νανόμετρο ισούται περίπου με το 1/80.000 μιας ανθρώπινης τρίχας ή με το μήκος 10 ατόμων υδρογόνου σε σειρά. Παρ΄ ότι η νανοτεχνολογία δεν είναι μια επιστημονική επανάσταση, οι εφαρμογές της είναι αναρίθμητες, όπως αυτές στη νανοηλεκτρονική, στα νανοϋλικά ή στη βιοϊατρική. Κατά συνέπεια οι επιρροές γίνονται αντιληπτές σε πολλαπλά επίπεδα, κατά κύριο λόγο στον οικονομικό τομέα, επηρεάζοντας βιομηχανίες και οικονομίες, αλλά και στον κοινωνικό, βελτιώνοντας το επίπεδο της ζωής μας. Μερικές από τις εφαρμογές της νανοτεχνολογίας και τις επενέργειες στην καθημερινή μας ζωή παρουσίασαν στο κοινό διακεκριμένοι επιστήμονες σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Ευγενίδειο Ιδρυμα σε συνεργασία με το πολιτιστικό πρόγραμμα Μegaron Ρlus. Στο μικρό αυτό αφιέρωμα του «Βήματος Ιδεών», οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην ημερίδα παρουσιάζουν μια περίληψη των όσων ανέφεραν στις σχετικές ομιλίες τους. Η.Κ.

Ένας κόσμος γεμάτος εκπλήξεις

Εμμανουήλ Ι. Στρατάκης
Iδρυμα Tεχνολογίας και Eρευνας, Iνστιτούτο Hλεκτρονικής Δομής και λέϊζερ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών

Την τελευταία δεκαετία τα νανοϋλικά έχουν αποτελέσει αντικείμενο τεράστιου ενδιαφέροντος στην έρευνα και τεχνολογία. Τα υλικά αυτά, τα οποία είναι γνωστά για το εξαιρετικά μικρό χαρακτηριστικό τους μέγεθος, έχουν τη δυνατότητα για ευρύτατες βιομηχανικές, βιοϊατρικές και ηλεκτρονικές εφαρμογές. Τα νανοϋλικά δεν είναι απλώς ένα ακόμη βήμα προς περαιτέρω σμίκρυνση του μεγέθους των υλικών, αλλά μια εντελώς διαφορετική σκηνή. Ο νανο-κόσμος ανήκει στην κλίμακα στην οποία κυριαρχούν τα ατομικά και κβαντικά φαινόμενα, μάλιστα ορισμένα νανοϋλικά αποτελούνται από μετρήσιμο αριθμό ατόμων ή μορίων.

Βασικές ιδέες και κατευθύνσεις

Ν. Γλέζος
Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

H μεγάλη πρόοδος που έχει σημειωθεί στους τομείς της μικροηλεκτρονικής, της πληροφορικής και της χημείας ήταν η προϋπόθεση για τη διαμόρφωση μιας νέας τεχνολογικής κατεύθυνσης: της νανοτεχνολογίας. Στόχος της είναι να αξιοποιήσει τις ιδιαίτερες ιδιότητες που έχει η ύλη στη νανοκλίμακα για την παραγωγή νέων υλικών, νέων μεθόδων και νέων διατάξεων. Είναι κλάδος που απαιτεί διεπιστημονική προσπάθεια και καλύπτει ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών.

Μικρο- και νανοσυστήματα

Χρήστος Τσάμης
Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

Θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε ότι η τεχνολογία θα έφθανε σε τέτοιο βαθμό εξέλιξης ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να κατασκευάζουμε μικροσκοπικές διατάξεις οι οποίες μπορούν να «αισθάνονται» το περιβάλλον, να «σκέφτονται» και στη συνέχεια να «αλληλεπιδρούν» με το περιβάλλον εκτελώντας μια συγκεκριμένη ενέργεια; Διατάξεις τόσο μικρές ώστε ένα έντομο να είναι πολλές δεκάδες ή χιλιάδες φορές μεγαλύτερό τους; Και όμως οι διατάξεις αυτές ήδη...

Εφαρμογές στην ιατρική

Δρ Κατερίνα Αϋφαντή
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας και Harvard University

Νανοτεχνολογία... Μια από τις σύγχρονες επιστημονικές ορολογίες που έχουν μπει στην καθημερινότητα, χωρίς όμως να γίνεται λόγος για τις ουσιαστικές αλλαγές που θα φέρουν στη ζωή μας. Ως Ελληνες έχουμε το γλωσσικό πλεονέκτημα να καταλαβαίνουμε από την ετυμολογία της λέξης με τι ασχολείται η νανοτεχνολογία. Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει δανειστεί την ελληνικής καταγωγής λέξη (νάνο) για να χαρακτηρίζει την κλίμακα μεγέθους που είναι 1 δισεκατομμύριο φορές πιο μικρή από το μέτρο.

Εφαρμογές στη χημεία

Νίκος Ταγματάρχης
Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας

Νανοτεχνολογία είναι η επιστήμη και τεχνολογία που αναπτύσσεται στην κλίμακα του νανομέτρου (ενός δισεκατομμυριοστού του μέτρου), δηλαδή στην κλίμακα των ατόμων και μορίων. Με τη νανοτεχνολογία επιτυγχάνεται πλήρης έλεγχος της βασικής δομής και συμπεριφοράς της ύλης, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει η δυνατότητα για την κατανόηση καινούργιων φαινομένων και την ανάδειξη νέων ιδιοτήτων. Θα πρέπει όμως να υφίστανται συγκεκριμένες δεοντολογικές αρχές ανάπτυξης που θα κατοχυρώνουν την ασφάλεια του κοινωνικού συνόλου.

Νανοπαραγωγή: μέλλον και προοπτική

Γεώργιος Χρυσολούρης
Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού, Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών

Η νανοτεχνολογία είναι ένα ευρύ και διεπιστημονικό πεδίο έρευνας το οποίο αναπτύσσεται παγκοσμίως, υποσχόμενο, εκτός των άλλων, να μετατρέψει τον τρόπο με τον οποίο παράγονται υλικά και προϊόντα. Το αυξανόμενο ενδιαφέρον στην ερευνητική κοινότητα ανά τον κόσμο δείχνει την προοπτική των νανοτεχνολογιών σε πολλούς τομείς της επιστήμης. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών μιλούν για διατιθέμενα παγκοσμίως νανοπροϊόντα αξίας 20-50 δισ. δολαρίων, με προοπτική να φθάσουν το 1 τρισ. δολάρια ως το 2010 και πάνω από τα 2 τρισ.