Η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη

• Του Ηλια Kατσουλη*, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 16/07/2009
  

• Aναρωτιέται κανείς γιατί κέρδισε η Δεξιά στις πρόσφατες ευρωεκλογές και γιατί, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης την οποία προκάλεσαν κερδοσκόποι τραπεζίτες και καπιταλιστές, το ευρωπαϊκό εκλογικό σώμα γύρισε την πλάτη του στη σοσιαλδημοκρατία, που όχι μόνον δεν ευθύνεται για την κρίση, αλλά θα μπορούσε, εάν οι πολίτες την εμπιστεύονταν, να βρει μια διέξοδο που θα απέβαινε σε όφελος των πολλών.

• Στα ελληνικά και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης το αποτέλεσμα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαβάζεται κυρίως μέσα από τη χαμηλή συμμετοχή, τις νίκες των ακροδεξιών και ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων και την ήττα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Αν αγνοήσουμε τα δύο πρώτα, τη χαμηλή συμμετοχή και την ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία έχουμε ξαναζήσει στις ενδιάμεσες εκλογές, τις αποκαλούμενες «δεύτερης τάξης», εκείνο που απομένει να συζητηθεί και, στο μέτρο του δυνατού, να απαντηθεί είναι οι απώλειες των σοσιαλδημοκρατών. Θα επιχειρήσω μια πρώτη απάντηση και θα την επικεντρώσω: στην παγκόσμια οικονομική κρίση, στη μεταναστευτική πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών και στο «άξενο και απρόσωπο» της Ε. Ε.

• Ως προς το πρώτο: η παγκόσμια οικονομική ύφεση, ανεξάρτητα από τις αιτίες της, πλήττει προπάντων τις μεσαίες τάξεις και το σύνολο των εργαζομένων. Πλήττει, δηλαδή, το τμήμα εκείνο του εκλογικού σώματος από το οποίο αντλεί η σοσιαλδημοκρατία. Οσο και εάν φαίνεται εκ πρώτης όψεως περίεργο, σε εποχές οικονομικής κρίσης το εκλογικό σώμα, ακόμη και εκείνα τα μέρη του που θίγονται περισσότερο από την κρίση, προσβλέπει στα συντηρητικά κόμματα τα οποία έχει συνηθίσει να θεωρεί ότι διαχειρίζονται καλύτερα την οικονομία, άρα και τις κρίσεις της. Στους σοσιαλδημοκράτες εμπιστεύεται περισσότερο τη δίκαιη διανομή του πλούτου. Ως προς το δεύτερο: ένα από τα μεγαλύτερα διακυβεύματα του καιρού μας είναι η μετανάστευση. Ούτε οι εθνικές κυβερνήσεις (συντηρητικές, σοσιαλδημοκρατικές ή ό, τι άλλο) ούτε η Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν διαμορφώσει μέχρι τώρα μια πειστική μεταναστευτική πολιτική. Το πρόβλημα βαρύνει περισσότερο τους σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι, όντας σε όλη τους την πορεία υπερασπιστές των δικαιωμάτων των καταφρονεμένων, αδυνατούν να καταθέσουν μία πρόταση που θα δικαιώνει την ιστορία τους αλλά συγχρόνως θα καθησυχάζει τους φόβους των πολιτών και της εκλογικής τους πελατείας. Για την αδυναμία τους να το κάνουν αυτό, οι Eυρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες πλήρωσαν το μεγαλύτερο τίμημα. Ως προς το τρίτο: ούτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει πείσει για τις εξουσίες του ούτε η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει πείσει για την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών (οικονομική κρίση, μετανάστευση, αγορά εργασίας κ. λπ.). Ιδιαίτερα οι σε μικρά χρονικά διαστήματα συνεχείς διευρύνσεις έχουν κάνει την Ε. Ε. «άμορφη» στα μάτια των πολιτών της. Και ένα άμορφο σώμα δεν έλκει βέβαια το ενδιαφέρον αλλά ούτε και την ψήφο των πολιτών.

• Εν κατακλείδι: και βέβαια η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αντιμετωπίζει δυσκολίες στη διαμόρφωση της πολιτικής της ατζέντας. Τέτοιες δυσκολίες αντιμετώπισε επανειλημμένως και στο παρελθόν, αφού είναι το δικό της εκλογικό δυναμικό που κυρίως πλήττεται από τις κρίσεις, τις αλλαγές και τις αναταράξεις που συνοδεύουν την παγκοσμιοποίηση. Στο παρελθόν κατάφερε να επανέλθει. Το ίδιο μπορεί να επιτύχει, υπό προϋποθέσεις, και τώρα.

* Ο κ. Ηλίας Κατσούλης είναι καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας.