Η «νέα δυσαρέσκεια» και οι αιτίες της

• Γράφει ο Aντωνης Καρκαγιαννης< Η Καθημερινή, 25/10/2009
  

Δεν χρειάσθηκαν παρά μόνο τρεις εβδομάδες «νέας κυβέρνησης», και μάλιστα με τον αέρα του θριάμβου, αλλά και τη βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει για την ώρα τίποτε άλλο χειρότερο ή καλύτερο, για να εμφανισθούν τα πρώτα φαινόμενα δυσαρέσκειας ή γκρίνιας. Ηταν πρώτα η απεργία στο λιμάνι του Πειραιά, έπειτα η επέλαση των εργαζομένων στα Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, έπειτα η επανεμφάνιση «κομάντος» κουκουλοφόρων στους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, οι πρώτες καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων με τις επακόλουθες καταστροφές, αλλά και οι πρώτοι μαζικοί διορισμοί δασκάλων και καθηγητών, για την κάλυψη «κενών» θέσεων επισήμως, αλλά για να καθήσουν φρόνιμα οι αντίστοιχοι συνδικαλιστές.

Δεν μιλάω για την γκρίνια και τις αντιδράσεις της μείζονος, της ελάσσονος και της κινηματικής «Αριστεράς». Αν κάνετε τον κόπο και διαβάσετε τα προγράμματα και τα άλλα κείμενα της τελευταίας τριακονταπενταετίας, άνετα θα διαπιστώσετε ότι η καλλιέργεια της δυσαρέσκειας και της γκρίνιας και η εξώθησή τους ώς την πολυπόθητη «ρήξη» είναι το κεντρικό στοιχείο της «φιλοσοφίας» της. Ωστε με ψύλλου πήδημα η ίδια να αισθάνεται ότι βρισκόμαστε «στις μέρες του Οκτώβρη του 1917» μπροστά στα «Χειμερινά Ανάκτορα» και δεν μένει παρά η τελική έφοδος και η κατάληψη της «επαναστατικής» και απροκάλυπτα αυταρχικής εξουσίας. Παρ’ όλο ότι αυτή η «επαναστατική» τακτική και η με κάθε τρόπο επιδίωξη της «ρήξης» κρατούν στάσιμη και αναιμική την «Αριστερά» επί μισόν αιώνα, καταφέρνουν για την ώρα να διατηρούν στην ενεργό πολιτική ζωή τις πλέον καθυστερημένες και αναχρονιστικές μορφές ζωής και σκέψης.

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε μερικές από αυτές τις μορφές. Είναι πρώτα η αντίληψη ότι το κράτος έχει το χρέος, τους πόρους και την ικανότητα να προσφέρει εργασία και μισθό σε όλους τους πολίτες, να λύσει όλα τα προβλήματά τους, προσφέροντας αφειδώς ποικίλες υπηρεσίες, αλλοτριώνοντας τελικά ολόκληρη την κοινωνία, αφού θα της έχουν αφαιρέσει κάθε ίχνος δημιουργικότητας, πρωτοβουλίας και ελευθερίας. Είναι το σοβιετικό μοντέλο του κρατικοποιημένου «σοσιαλισμού» που μας προτείνουν, παρά τις οδυνηρές εμπειρίες που άφησε στο πέρασμά του, οι οποίες επιβιώνουν σε άκρως αντικοινωνικά επακόλουθα, όπως είναι η εγκληματικότητα, η πορνεία, ο ληστρικός πλουτισμός εις βάρος του εθνικού πλούτου των χωρών τους, η απαξίωση μέχρις εκμηδενισμού της εργασίας, η φρενήρης μετανάστευση και τόσα άλλα. Οταν ακούει κανείς τέτοια φαινόμενα να εκπορεύονται από τις χώρες του πρώην κρατικοποιημένου «σοσιαλισμού», αναρωτιέται: Μα δεν άφησαν πίσω τους παρά καταστροφή, ερείπια και αποθάρρυνση;

Ενα τέτοιο πρότυπο κοινωνίας και κράτους μάς προτείνουν η μείζων, η ελάσσων και η ελάχιστη «Αριστερά». Μέσα σ’ αυτό το γενικότερο ιδεολόγημα προσπαθούν να διαμορφώσουν και την αντίληψή τους για το πώς συγκροτείται ο κόσμος και προς τα πού βαδίζει. Ο κόσμος διέπεται οριστικά και αμετάκλητα από την αντίθεση μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, μεταξύ καπιταλιστών και καπιταλιστικών μονοπωλίων και χαρακτηρίζεται από αδιάκοπες συνωμοσίες των δευτέρων για την εξόντωση των πρώτων. Ετσι η «παγκοσμιοποίηση» είναι μια γιγάντια συνωμοσία των πλουσίων εναντίον των φτωχών, το ίδιο και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ποτέ δεν αντελήφθησαν τα φαινόμενα αυτά σαν μια γιγαντιαία σε πλανητική κλίμακα ανακατανομή της εργασίας, του κεφαλαίου και του πλούτου, με βάση τον ανταγωνισμό. Κηρύσσουν αδιάκοπα άσπονδο εχθρό της «εργατικής τάξης» τον ανταγωνισμό και μας προτείνουν μια κοινωνία και ένα κράτος σε απομόνωση, έξω από τα μεγάλα ρεύματα της εποχής μας.

Οι αντιλήψεις αυτές όσο ενοχλητικές και αν είναι όμως προσπαθούν να τροφοδοτήσουν και να διαταράξουν την καθημερινότητά μας με, συχνά αστείες, πράξεις ανυπακοής και «επαναστατικής βίας». Είναι ακόμη συντριπτική η πλειοψηφία των πολιτών που πιστεύει και προτάσσει το δημοκρατικό (και όχι το ταξικό) αίτημα για το κράτος και την κοινωνία. Που σημαίνει δίκαιο και λειτουργικό κράτος, με ισονομία και διαφάνεια προς τους πολίτες και ανοιχτή και ελεύθερη στη διαφορετικότητα και στην αντιφατικότητα κοινωνία, με πραγματική παραγωγή πλούτου και ανταγωνιστικά δίκαιη κατανομή του.

Φοβάμαι ότι η αρκετά πρόωρη ανησυχία, δυσαρέσκεια και γκρίνια έχει άλλες σοβαρότερες πηγές. Είναι πρώτα τα πολύ δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Δεν λέω που κληρονόμησε από την προηγούμενη κυβέρνηση, γιατί το ίδιο το ΠΑΣΟΚ παλαιότερα συνέβαλε τα μέγιστα για να σχηματισθεί αυτή η κληρονομιά των προβλημάτων.

Ακουγα προχθές τον νέο υπουργό Οικονομικών, τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου. Ομολογώ ότι θαύμασα την αρτιότητα και τη λογική συνέπεια της σκέψης του, την οποία μάλιστα κατόρθωσε να κρατήσει αλώβητη από τις διαλυτικές παρεμβάσεις γνωστών τηλεδημοσιογράφων. Δεν έπαψα, όμως, να αναρωτιέμαι: μα είναι δυνατόν να λύσει όλα αυτά τα προβλήματα μέσα σε μια τετραετία; Οι αμφιβολίες είναι μεγάλες και ο κίνδυνος να χαθεί ο στόχος, ο χρόνος και η αξιοπιστία, μεγάλος.

Αυτή είναι η πρώτη ανησυχία που πηγάζει από το ίδιο το «αντικείμενο». Υπάρχει όμως και η δεύτερη που πηγάζει από το «υποκείμενο», δηλαδή την πολιτική δύναμη που καλείται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, το ΠΑΣΟΚ. Εδώ οι αμφιβολίες είναι μεγαλύτερες και ενισχύονται από ολόκληρη την ιστορική διαδρομή αυτού του κόμματος. Το ΠΑΣΟΚ έχει μέσα του πολλά και αντιφατικά στοιχεία, σε ανθρώπους, σε ιδέες και σε δομές. Υπάρχει κίνδυνος να αναλωθεί σε πληθώρα διαφορετικών κατευθύνσεων.