Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010

Περισσότερη ελευθερία, λιγότερη ανισότητα

Πρέπει να υπερβούμε την πολυπολιτισμικότη- τα, αλλά είναι μύθος ότι απέτυχε. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που δέχτηκαν μετανάστες, και μάλιστα μετανάστες από την Τουρκία και τις άλλες ισλαμικές χώρες, ο προσεκτικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι αυξάνονται όχι μόνο οι φοιτητές και οι φοιτήτριες στα πανεπιστήμια, αλλά επίσης ερευνητές και καθηγητές που προέρχονται από αυτές τις μεταναστευτικές κοινότητες. Βραβεία λογοτεχνίας, αλλά και επιχειρηματικότητας, απονέμονται σε άνδρες και γυναίκες από τις ίδιες ομάδες, ενώ αναδεικνύονται επίσης πολιτικοί οι οποίοι δεν αντιπροσωπεύουν μόνο τις μικρές τους κοινότητες αλλά μερίδες συνολικά του πληθυσμού. Το επιχείρημα της αποτυχίας του πολυπολιτισμού χρησιμοποιείται από φόβο και για να φοβίσει. Σε εποχές κρίσης και φόβου για το μέλλον, παρόμοιες πολιτικές αναδιπλώσεις αποκτούν ακροατήριο, όσο αβάσιμες και παράλογες και αν είναι.

Αλλά γιατί τότε, γιατί πρέπει να υπερβούμε την πολιτική της πολυπολιτισμικότητας Για δύο λόγους: Ο πρώτος γιατί με τον τρόπο που ασκείται η πολυπολιτισμικότητα ενισχύει τις παραδοσιακές δομές εξουσίας των μειονοτικών ομάδων. Η μπούρκα, λ.χ., δεν έχει να κάνει μόνο με πολιτισμική ιδιαιτερότητα αλλά και με τις σκληρές δομές ανδρικής εξουσίας πάνω στις γυναίκες, πατρικής πάνω στην οικογένεια, θρησκευτικής πάνω στην κοινότητα. Δεν υπάρχει λόγος αυτά που οι προοδευτικοί άνθρωποι αντιμάχονται στην κοινωνία τους να αφήνουν να συμβαίνουν σε κλειστές ομάδες στο όνομα του σεβασμού της διαφορετικότητας. Δεν υπάρχει λόγος, αν δεχόμαστε τη ρευστότητα και την πολλαπλότητα των δικών μας ταυτοτήτων, να θεωρούμε τις ταυτότητες των «άλλων» συμπαγείς και μονοδιάστατες. Αυτή η πολιτική όμως χρειάζεται ευαισθησία και προσήλωση στις αρχές της ελευθερίας και της ανεκτικότητας για να μην προκαλέσει αντισυσπείρωση. Χρειάζεται η δύναμη του παραδείγματος και ειδικές πολιτικές που θα επιτρέψουν στην άδηλη δυναμική να γίνει έκδηλη, κάνοντας λιγότερο στεγανά και περισσότερο πορώδη τα όρια των κλειστών κοινοτήτων. Χρειάζονται πολιτικές εν-κοινωνισμού, ιδιαίτερα για τα παιδιά και τις μητέρες τους.

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την ισότητα, η οποία τον τελευταίο καιρό λιθοβολείται γενικώς και αδιακρίτως από τους έλληνες διανοουμένους. Η αρχή του σεβασμού της διαφοράς μάς κάνει πολλές φορές να χάνουμε το τεράστιο και πολύμορφο πρόβλημα των κοινωνικών ανισοτήτων. Στην πραγματικότητα όμως οι διακρίσεις και οι ανισότητες συμβαδίζουν, ενισχύοντας οι μεν τις δε. Χωρίς να καταπολεμήσεις τις διακρίσεις, δεν μπορείς να περιορίσεις τις ανισότητες, και χωρίς να πολεμήσεις τις ανισότητες, δεν μπορείς να απαλλαγείς από τις διακρίσεις. Η πολιτική του πολυπολιτισμού ασχολούνταν μόνο με τις διακρίσεις ενώ αδιαφορούσε για τις ανισότητες. Χρειάζεται επομένως ενεργή πολιτική περιορισμού των ανισοτήτων, κάτι που σήμερα βέβαια φαντάζει δυστυχώς εξωπραγματικό.

Αν χρειάζεται λοιπόν υπέρβαση, αυτή θα επιτευχθεί με πολιτικές που θα ενισχύουν την ελευθερία στο εσωτερικό των μειονοτικών κοινοτήτων και τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων. Η ρητορεία της αποτυχίας του πολυπολιτισμού σκοπεύει σε ενίσχυση των διακρίσεων και των ανισοτήτων, όχι μόνο απέναντι σε μεταναστευτικές ή μειονοτικές ομάδες αλλά στο σύνολο της κοινωνίας.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι στην Ελλάδα ποτέ δεν υπήρξε μια πολιτική πολυπολιτισμού. Συρόμαστε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από το άρμα του μονοπολιτισμού και της δυσανεξίας. Αλλά εκείνο που διακυβεύεται κατά βάθος είναι πώς μια κοινωνία μπορεί να ζει ειρηνικά και πώς σε δύσκολες περιόδους, όπως αυτή της οικονομικής κρίσης που διανύουμε, δεν θα διαλυθούν οι δεσμοί της και δεν θα στραφούν όλοι εναντίον όλων. Αλλωστε στις συνθήκες αυτές οι πολιτισμικές διαφορές πολλαπλασιάζονται και υπερβαίνουν εκείνες ανάμεσα σε δικούς και ξένους.

Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νέες Εποχές
Απέτυχε η πολυπολιτισμικότητα;
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)