ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ

The New York Times / Η Καθημερινή

Τα τελευταία 20 χρόνια έφεραν στον κόσμο περισσότερο εμπόριο, περισσότερη παγκοσμιοποίηση και περισσότερη οικονομική ανάπτυξη απ’ ό,τι οποιαδήποτε προηγούμενη περίοδος στην ιστορία. Λίγοι σχολιαστές πίστεψαν ότι ήταν εφικτή τόσο γρήγορα μια τέτοια ανάπτυξη στο εμπόριο και το επίπεδο διαβίωσης.

Τουλάχιστον 400 εκατομμύρια Κινέζοι ξέφυγαν από το στάδιο της φτώχειας μεταξύ των ετών 1990 και 2004, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η Ινδία έγινε μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, η μέση τάξη στη Βραζιλία και το Μεξικό ανθεί και πρόσφατα επιτεύγματα στην Γκάνα και την Τανζανία δείχνουν ότι χώρες της Αφρικής μπορούν και αυτές να «πάρουν τη στροφή». Παρά τα τεράστια πλεονεκτήματα, ωστόσο, υπάρχει αντίδραση έναντι της παγκοσμιοποίησης και μια κυρίαρχη πεποίθηση ότι απαιτείται μετριοπάθεια. Οι συνηθισμένοι άνθρωποι συχνά αμφισβητούν τα οφέλη του παγκόσμιου εμπορίου και τώρα πολλοί διανοούμενοι γίνονται και αυτοί πιο σκεπτικιστές. Ωστόσο τα δεδομένα στην πράξη δείχνουν ότι το ισχύον κλίμα οικονομικής απαισιοδοξίας δεν είναι δικαιολογημένο. Οι κλασικές συνταγές για το εμπόριο, τις επενδύσεις και τα καλά κίνητρα δεν ήταν ποτέ πιο επιτυχείς στο να παράγουν τεράστια κέρδη για το καλό της ανθρωπότητας.

Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης είχε, φυσικά, τα τραντάγματά της, κάτι που αντανακλά και η πρόσφατη άνοδος των τιμών των βασικών αγαθών, αλλά αυτό αποτελεί, κατά μεγάλο μέρος, συνέπεια της ποιότητας και της ταχύτητας με την οποία εξελίσσεται η ευημερία. Χώρες όπως η Κίνα έχουν γίνει πλουσιότερες τόσο γρήγορα που η παγκόσμια παραγωγή ενέργειας και τροφίμων ήταν αδύνατο να προσαρμοστεί στον ρυθμό τους. Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, όμως, είναι πράγματι η σωστή κατεύθυνση, ακόμη κι αν μερικοί από τους εναπομείναντες φτωχούς υποφέρουν από τις υψηλές τιμές των τροφίμων.

Παρόλη τη συζήτηση για το «αναγκαίο διάλειμμα» από την παγκοσμιοποίηση, το παγκόσμιο εμπόριο επιταχύνεται και αυτό εξυπηρετεί τη βελτίωση. Είναι αλήθεια ότι οι συνομιλίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου για τη μείωση των δασμών έχουν καταλήξει σε αδιέξοδο και ότι το αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα, τουλάχιστον στη θεωρία, απομακρύνθηκε από την κληρονομιά του ελεύθερου εμπορίου του Μπιλ Κλίντον. Αλλά ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών θα συνεχίσει πιθανότατα να αυξάνεται, καθώς η παγκόσμια οικονομία διευρύνεται. Επιπλέον, μια μεγάλη πλειοψηφία των Αμερικανών ποτέ δεν είχε μεγαλύτερη πρόσβαση στα οφέλη των παγκόσμιων συναλλαγών και της ευημερίας του υπόλοιπου κόσμου.

Οι οπαδοί του εμπορίου εστιάζουν την προσοχή στα οφέλη από τα αγαθά που φθάνουν από το εξωτερικό, όπως τα υποδήματα πολυτελείας από την Ιταλία ή τα τσιπ υπολογιστών από την Ταϊβάν. Το πραγματικό βραβείο, όμως, είναι οι νέες ιδέες. Εως το 2010, η Κίνα θα έχει περισσότερους επιστήμονες με PH.D και μηχανικούς από τις ΗΠΑ. Αυτοί οι επαγγελματίες δεν είναι απειλή. Αντιθέτως είναι δημιουργοί, των οποίων οι ιδέες είναι πιθανόν να βελτιώσουν τις ζωές των απλών Αμερικανών και όχι μόνο της επιχειρηματικής ελίτ. Οσο μεγαλύτερη πρόσβαση έχουν οι Κινέζοι στην αμερικανική και τις άλλες αγορές, τόσο πιο εύκολα θα πληρώνουν για την ανώτατη εκπαίδευσή τους, τόσο ισχυρότερο θα είναι το κίνητρό τους για να καινοτομούν.

Νέες ιδέες για μεγαλύτερες πιθανότητες κέρδους

Συντηρητικοί και φιλελεύθεροι οικονομολόγοι συμφωνούν στο ότι οι νέες ιδέες αποτελούν βάση για όλο και υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης. Για παράδειγμα, χρειαζόμαστε επειγόντως νέες βιοτεχνολογίες, μια θεραπεία για το έιτζ και μια πιο διάφανη ενεργειακή υποδομή. Το εμπόριο είναι μέρος της πορείας προς αυτήν την κατεύθυνση. Μια πλουσιότερη Κίνα, μια πιο ευημερούσα Ινδία, συνεπάγεται επίσης αυξημένες πιθανότητες κέρδους για Αμερικανούς και άλλους, οι οποίοι επενδύουν στην καινοτομία. Ενα προϊόν ή μια ιδέα, που θα δινόταν μόνο στις δυτικές αγορές προ 20ετίας, θα μπορούσε να πωληθεί για πολύ περισσότερα δισεκατομμύρια στο μέλλον.

Παρόλα αυτά, η κυρίαρχη τάση στον κόσμο των διανοούμενων της εποχής μας είναι να απολογούνται για το ελεύθερο εμπόριο. Βασικό τους επιχείρημα είναι ότι η απελευθέρωση του εμπορίου θα πρέπει να προωθείται μόνο εάν συνοδεύεται από μέτρα για την επανεκπαίδευση των εκτοπισμένων εργατών και γενικότερα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της οικονομικής αστάθειας. Η παγκοσμιοποίηση, ωστόσο, δεν είναι η βασική πηγή των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι Αμερικανοί εργάτες. Τα προβλήματα στην ιατρική περίθαλψη ή στην εκπαίδευση πρέπει να καταταχθούν στις εσωτερικές αποτυχίες.

Είναι λάθος να υποβαθμίζουμε το κόστος της παγκοσμιοποίησης, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι υποβαθμίζαμε, εδώ και πολύ καιρό, τα οφέλη της.