Και ύστερα έγιναν δύο. Γνωρίζουμε τώρα ότι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ στην επόμενη φάση της παγκοσμιοποίησης θα είναι είτε ο Μπαράκ Ομπάμα είτε ο Τζον Μακέιν. Ένας από τους δύο θα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος του οποίου η εξωτερική πολιτική θα κυριαρχηθεί, εξ αρχής, από «μεταβίβαση» της οικονομικής ισχύος από τη Δύση στην Ανατολή και στον Νότο. Ο «ατλαντικός κόσμος» δεν είναι πλέον το κέντρο του οικονομικού κόσμου, επειδή ο οικονομικός κόσμος δεν έχει πια κέντρο. Σημασία για μας έχει το πώς οι κ. Μακέιν και Ομπάμα ερμηνεύουν το γεγονός.
Ο προστατευτισμός και η εμφανής ρητορική κατά του εμπορίου στη διάρκεια των αμερικανικών προκριματικών εκλογών αφήνουν να εννοηθεί ότι πολλοί Αμερικανοί βλέπουν την παγκόσμια οικονομική αλλαγή ως πρόβλημα. Η Ασία αναδύεται, εμείς παρακμάζουμε. Η οικονομική ανισότητα περιορίζεται μεταξύ κρατών, αλλά διευρύνεται εντός των ίδιων των κοινωνιών μας. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι πια κάτι που κάνουμε, αλλά κάτι που οι άλλοι κάνουν σε μας. Ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων νιώθει το ίδιο.
Κανείς δεν θα διαφωνήσει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει τη σκοτεινή της πλευρά. Αλλά οι ανοιχτές αγορές και η οικονομική ενοποίηση που την ωθούν παραμένουν, με διαφορά, το καλύτερο εργαλείο που διαθέτουμε για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομικής ευημερίας. Και αυτό αποτελεί σημαντική συμβολή στην παγκόσμια σταθερότητα. Μόνο τα σταθερά, συνεργαζόμενα κράτη μπορούν να χειριστούν την επερχόμενη συρρίκνωση των πηγών. Επί 60 έτη, οι Ηνωμένες Πολιτείες ασφάλιζαν τον οικονομικό διεθνισμό με τη δική τους πολιτική ανοιγμάτων. Μια κρίση της αμερικανικής εμπιστοσύνης στην παγκοσμιοποίηση θα τον θέσει εκτός πορείας.
Αντί να ανησυχούν για τη σχετική μείωση της οικονομικής τους βαρύτητας, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα έπρεπε να αναγνωρίσουν ότι σ’ έναν ανεξάρτητο κόσμο, δεν έχουν τίποτε να κερδίσουν από τη στασιμότητα της οικονομίας του αναπτυσσόμενου κόσμου. Αντίθετα, θα πρέπει να εστιάσουν την προσοχή στην ανανέωση των παγκόσμιων θεσμών που είναι απαραίτητοι προκειμένου να διατηρηθεί ενωμένο αυτό το νέο μείγμα κρατών μέσα από ένα διάλογο με θέματα την αλλαγή του κλίματος, την ενέργεια, την ασφάλεια και το εμπόριο. Πρέπει να προσαρμόσουμε αυτούς τους θεσμούς –τον ΟΗΕ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο– προκειμένου να δώσουμε στις αναδυόμενες οικονομίες μια ευκαιρία όχι απλώς να ασκήσουν τα δικαιώματά τους, αλλά και να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Το πρόβλημα είναι ότι τη στιγμή που χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε τα εργαλεία του διεθνισμού, οι ίδιοι μας οι πολιτικοί έχουν αρχίσει να πιέζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο οικονομικός εθνικισμός είναι το σύμπτωμα ενός βαθύτερου προβλήματος. Δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε την παγκοσμιοποίηση χωρίς να αντιμετωπίσουμε τα αίτια του προστατευτισμού. Αυτό σημαίνει να αντιμετωπίσουμε την ίδια μας την οικονομική ανασφάλεια και ανισότητα.
Η αίσθηση του «Νιου Ντιλ»
Το ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι συμβατή με τα δραστήρια κοινωνικά κράτη αποτελεί έναν καλά οχυρωμένο πολιτικό μύθο. Κοιτάξτε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για την τελευταία 20ετία και θα δείτε καθαρά ότι στον βαθμό που ενθάρρυναν την ευελιξία της αγοράς εργασίας τα υψηλά επίπεδα εκπαίδευσης και βοήθησαν τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους να παραμείνουν στην εργατική δύναμη, τα ισχυρά κράτη πρόνοιας έχουν εξοπλίσει τις χώρες για την παγκοσμιοποίηση πολύ καλύτερα από τα αδύναμα.
Αυτό δεν είναι πρόκληση μόνο για τις ΗΠΑ. Πολλά ευρωπαϊκά κοινωνικά μοντέλα δεν έχουν επιτύχει ακόμη καλές επιδόσεις. Οι προοδευτικοί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη πρέπει να ανανεώσουν την αίσθηση του «Νιου Ντιλ» για τις κυβερνήσεις, οι οποίες βοηθούν τον κόσμο μάλλον να δεσμευτεί με ανοιχτές οικονομίες, παρά να τις αφήνει εκτεθειμένες.
Ο Γκόρντον Μπράουν το έχει καταλάβει. Είτε ασχολείται με την αφρικανική ανάπτυξη είτε με την κοινωνική δικαιοσύνη στη Βρετανία, ο Βρετανός πρωθυπουργός θεωρεί την παγκοσμιοποίηση μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος. Όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες και οι προκλήσεις, ο κ. Μπράουν δεν έσφαλε ποτέ απορρίπτοντας τα πλαστά πλεονεκτήματα του λαϊκισμού και ακολουθώντας τη θετική πολιτική της παγκοσμιοποίησης. Ο κόσμος έχει ανάγκη να ακούσει το ίδιο μήνυμα από τον πρόεδρο Ομπάμα ή τον πρόεδρο Μακέιν. Η παγκοσμιοποίηση χρειάζεται την Αμερική. Η Αμερική χρειάζεται την παγκοσμιοποίηση.
* Ο Peter Mandelson είναι ο επίτροπος Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου