Η διαδρομή μιας ιδέας που προήλθε από την Αμερική και κυριάρχησε στην Ευρώπη

Αν και ο «Τρίτος Δρόμος» κυριάρχησε για μια δεκαετία στην Ευρώπη, η προέλευσή του πρέπει να αναζητηθεί στην Αμερική. Ηταν ο Μπιλ Κλίντον που ανέβηκε στην εξουσία με το σύνθημα των «Νέων Δημοκρατικών», προσφέροντας ένα πρότυπο νικηφόρας εκλογικής στρατηγικής στους «Νέους Εργατικούς» του Τόνι Μπλερ. Το πρότυπο του Κλίντον έσπευσαν να μιμηθούν και άλλοι ηγέτες, όπως ο Κορεάτης Κιμ Ντάε Γιουνγκ, ο Βραζιλιάνος Φερνάντο Καρντόζο και ο Ιταλός Μάσιμο ντ’ Αλέμα. Τον Απρίλιο 1999, μεσούντος του πολέμου του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας, ο Κλίντον βρήκε τον καιρό να πεταχτεί σε ένα διεθνές σεμινάριο περί Τρίτου Δρόμου, όπου βρέθηκαν επίσης οι ηγέτες της Γερμανίας, Βρετανίας, Ολλανδίας και Ιταλίας.

Στο θεωρητικό επίπεδο, κατ’ εξοχήν θεμελιωτής της ιδέας αυτής θεωρείται ο διεθνώς αναγνωρισμένος Βρετανός κοινωνιολόγος Αντονι Γκίντενς. «Ο Τρίτος Δρόμος δεν είναι μια συνέχεια του νεοφιλελευθερισμού» επιμένει ο σύμβουλος του Μπλερ, «αλλά μια εναλλακτική πολιτική φιλοσοφία». Αλλοι σημαντικοί κοινωνιολόγοι που στήριξαν τη στρατηγική του Τρίτου Δρόμου είναι ο Γερμανός Ούλριχ Μπεκ και ο Ισπανός Μανουέλ Καστέλς. Ως εκπρόσωπος μιας πιο «επιθετικής (σ. σ. δηλαδή, αριστερής) εκδοχής του Τρίτου Δρόμου» εμφανίζεται ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας.

Ωστόσο, άλλοι διανοητές, όπως ο Βρετανός ιστορικός Πέρι Αντερσον, θεωρούν ότι η ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού επιβεβαιώνεται ακριβώς με τη διάδοσή του στον χώρο της Κεντροαριστεράς υπό τη μορφή του τριτοδρομικού σοσιαλφιλελευθερισμού. Γράφει ο Αντερσον:

«Η αποτελεσματική φόρμουλα για τη νίκη της αγοράς δεν είναι να επιτεθούμε, αλλά να διατηρήσουμε το placebo μιας συμπονετικής δημόσιας αρχής, η οποία θα εξυμνεί τη συμβατότητα του οικονομικού ανταγωνισμού με την κοινωνική αλληλεγγύη... Το αποτέλεσμα αυτού του συνδυασμού είναι να κατασταλούν οι συγκρουσιακές τάσεις στις χώρες όπου εφαρμόστηκε με τον πιο επιθετικό τρόπο η πολιτική της ριζοσπαστικής Δεξιάς και να εξοντωθεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο η αντιπολίτευση στη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία। Μπορεί να πει κανείς ότι το δόγμα Θάτσερ «Δεν Υπάρχει Εναλλακτική Λύση» αποκτά την πλήρη ισχύ του μόνο όταν η αντιπολίτευση επιβεβαιώνει ότι όντως δεν αντιπροσωπεύει μια εναλλακτική πολιτική».

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 16/05/2010