Ηθική Πολιτεία, πολιτική νοημοσύνη

ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 3/6/2012

Ο Σόλων, νομοθέτης, ποιητής και πατέρας της αθηναϊκής δημοκρατίας (638-558 π.Χ.) προσδιόρισε με τρόπο απλό και σαφή τα βασικά γνωρίσματα της ευνομίας και τηςδυσνομίας - οι όροι είναι παμπάλαιοι αλλά κατανοητοί ακόμη και σήμερα. Ο άδικος νους των ηγεμόνων του δήμου και η απληστία των αστών είναι που φθείρουν την πόλη. Η αυθάδεια και η έπαρση, η λεηλασία του δημόσιου πλούτου, η προσβολή των θεμελιωδών νόμων της Δίκης, η έλλειψη μέτρου οδηγούν στο δημόσιον κακόν και στην έμφυλον στάσιν. Η φυσική, κοσμική ισορροπία διαταράσσεται καθώς η ύβρις γεννά τον κόρον και την ολέθρια άτη. Ομως η ατιμασμένη Δίκη δεν λησμονεί: περιμένει έως ότου κάποια στιγμή επιβάλλει τη φρικτή τιμωρία. Αυτή η εξίσωση ότι η αφροσύνη και η έπαρση γεννούν το κακό και αυτό με τη σειρά του γεννά τιμωρία, δεν έχει θεολογική χροιά στον Σόλωνα. Δεν συνδέεται απλώς με την καταπάτηση θεϊκών εντολών - έχει να κάνει κυρίως με πολιτικές και οικονομικές ατασθαλίες. Η Πολιτεία, κατά τον Σόλωνα, είναι ένας οργανισμός ζωντανός που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς μέτρα και κανόνες.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, αν θέλουμε να «διαβάσουμε» την πορεία της ελληνικής Πολιτείας τα τελευταία 100 χρόνια θα δούμε πως περνά από διαδοχικούς κύκλους πολιτικής ανηθικότητας και αφροσύνης. Μετά έρχεται η τιμωρία: μικρασιατική καταστροφή, εμφύλιος, δικτατορία του 1967. Ακόμη και η όποια πολιτική μετάνοια που έρχεται, καθυστερημένη, πάνω στα ερείπια, ύστερα από λίγο λησμονείται. Ετσι και σήμερα: αφήσαμε πάλι να βρεθούμε μέσα σε έναν νέο κύκλο πολιτικής ανηθικότητας και αφροσύνης, περιμένοντας (και εδώ είναι το χειρότερο) λύσεις μεσσιανικές. Ωσάν να μην είμαστε εμείς που έχουμε φταίξει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Μας διαφεύγει όμως πως ενόσω δείχνουμε την ίδια πολιτική αφροσύνη, είμαστε καταδικασμένοι και μέσα στο ευρώ και έξω από το ευρώ. Μας διαφεύγει πως δεν είναι οι ξένοι που ευθύνονται τόσο για την κατάστασή μας όσο εμείς. Ετσι πάλι τυφλωμένοι, αργά ή γρήγορα ετοιμαζόμαστε να περάσουμε έναν νέο κύκλο μαρτυρίων. Ποια λοιπόν πολιτική κατάσταση θέλω εγώ να προκύψει (σιχαίνομαι όλους εκείνους που μιλούν τάχατες εκ μέρους του λαού) σήμερα, δύο Κυριακές πριν από τις εκλογές, που θα μπορούσε, σε πρώτη φάση, να μας οδηγήσει έξω από το Κακό, και στη συνέχεια να μας πάει σε σταθερότητα, πρόοδο, ανάπτυξη, δημιουργία; Ποια Ελλάδα θέλω; Απάντηση: Ελλάδα με πολιτική ηθική και πολιτική νοημοσύνη.

Διαθέτουμε, δήμος και ηγεμόνες του δήμου, αυτές τις αρετές; Εχουμε ηθικούς και νοήμονες πολιτικούς ικανούς να κάνουν την υπέρβαση; Λίγο ναι, πολύ όχι. Τα τρία μικρομεσαία κόμματα που ευαγγελίζονται τη σωτηρία μας έχουν εγγενή στοιχεία ανηθικότητας και πολιτικής αφροσύνης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να αποκτήσει πλειοψηφία, που υποτίθεται πως διαπνέεται από παλιές αριστερές αρετές (ηθική και νοημοσύνη), όχι μόνο διακηρύχνει πως είναι το «ΠαΣοΚ του 1981 (!)», αλλά δέχεται μέσα στο θολό Καθαρτήρι του στελέχη του ΠαΣοΚ, που έχοντας διαπράξει μύρια όσα αμαρτήματα προσδοκούν μία θέση στον νέο «σοσιαλιστικό» παράδεισο. Πολιτικός ρεαλισμός; Οχι. Πολιτική ανηθικότητα και πολιτική αφροσύνη. Το κακό είναι μεγαλύτερο, καθώς οι άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ νομίζουν πως ομιλούν τη γλώσσα μιας ευγενικής Αριστεράς, της οποίας οι μάρτυρες, οι ποιητές, οι στοχαστές το μόνο που ήθελαν και διαλαλούσαν ήταν πολιτική ηθική και πολιτική σωφροσύνη. Το ΠαΣοΚ νομίζει πως καθάρθηκε ύστερα από την πτώση στο 13%. Οχι! Εξακολουθεί και παραμένει δέσμιο προπατορικών αμαρτημάτων και είναι ομοίως «ακάθαρτο». Γιατί, λ.χ., δεν αποπέμφθηκε από τα ψηφοδέλτιά του ένας πολιτικός της τάξεως του κ. Γεωργίου Παπανδρέου; Σε τι άλλαξε το ΠαΣοΚ; Στο ότι, τουλάχιστον, ορισμένα ξιπασμένα στελέχη του χάθηκαν από την πολιτική σκηνή. Δέστε, τέλος, ποια πρόσωπα από άλλους πολιτικούς χώρους αναβαπτίσθηκαν στα καθάρια νάματα της ΝΔ; Το πολιτικό έλκος του Σόλωνα είναι εκεί. Η ΝΔ εξακολουθεί τον ίδιο δρόμο της πολιτικής ανηθικότητας και της πολιτικής αφροσύνης. Διαθέτει άρρωστο, στρεβλό πολιτικό DNA.

Προσδοκώ λοιπόν μια Πολιτεία ηθική και λογική ύστερα από αυτά; Ελπίζω σε μια Πολιτεία δίκαιη, δημιουργική, με σαφή τα λαϊκά, ελληνικά χαρακτηριστικά μας, μέσα σε μια Ευρώπη; Οραματίζομαι μια χώρα στην οποία οι πολίτες και οι πολιτικοί της θα αναγνωρίζουν τα σφάλματά τους και θα δοκιμάζουν να τα διορθώνουν χωρίς ξένους «σωτήρες»; Μπορεί να υπάρξει μια δημιουργική Ελλάδα με ορθολογική παιδεία, με οικονομική ανάπτυξη, με φιλελεύθερο πνεύμα, με φαντασία και οράματα; Ή απλώς παραλογίζομαι; Οπως είπα, και ναι και όχι. Το ναι είναι λίγο, σακατεμένο και αδύναμο. Το όχι έχει θεριέψει. Ωστόσο πιστεύω πως ακόμη και μέσα σε όλη αυτή τη θολούρα υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να δουν και να αποδεχθούν την πραγματικότητα και ενωμένοι να βοηθήσουν τη χώρα.

Δεν χρειάζονται απαραιτήτως να διαβάσουν Σόλωνα, αν και κάτι θα μάθουν και από αυτόν. Αρκεί να είναι όντως ηθικοί και έξυπνοι.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.