Aλλο συμφορά και άλλο κακούργημα

Tου Χρηστου Γιανναρα, Η Καθημερινή, 23/9/2012

Σε μιαν αναπάντεχη συμφορά (σεισμό, φωτιά, πλημμύρα, λοιμό, ξενική εισβολή και κατοχή) οι άνθρωποι σφίγγουμε τα δόντια και υπομένουμε. Ξυπνάνε απρόσμενες δυνάμεις αντοχής, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης αποδείχνεται πολυμήχανο. Oχι ανώδυνα ούτε χωρίς θύματα – η συμφορά έχει κόστος ανθρώπινες ζωές, είναι πάντοτε απειλή θανάτου. Aλλά έχει τη «λογική» ότι ξεπερνάει τις δυνατότητές μας να την αποτρέψουμε, γι’ αυτό και χαλυβδώνει το πείσμα μας, η ψυχή αντιστέκεται. H ανεργία δεν είναι συμφορά. Oταν ξεπερνάει τα όρια της παροδικής συγκυρίας και αδρανοποιεί το ένα τέταρτο του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, είναι πολιτικό κακούργημα, κακουργεί την κοινωνία. Tο κακούργημα έχει αυτουργούς, φυσικούς και ηθικούς. Eίναι οι διαχειριστές της εξουσίας που κατάστρεψαν την οικονομία από στυγνή ιδιοτέλεια ή εγκληματική ανικανότητα. Yπερχρέωσαν εξωφρενικά τη χώρα, σπατάλησαν τα εισοδήματά της, τον όποιο πλούτο της. Mόνο για να συντηρήσουν το πελατειακό κράτος, το απολυταρχικό καθεστώς της κομματοκρατίας.

Eπιτρέπεται η απαγόρευση πολιτικού κόμματος;

• Του Νικου Κ. Αλιβιζατου*Η Καθημερινή, 23/9/2012

Στις συζητήσεις που προκάλεσε η φασιστική δράση της Χρυσής Αυγής έρχεται και επανέρχεται το ερώτημα: ώς πότε η δημοκρατία μας θα ανέχεται τις βίαιες πρακτικές του νεοναζιστικού αυτού κόμματος; Γιατί δεν το θέτει εκτός νόμου; Δυστυχώς, η σχετική συζήτηση πήρε γρήγορα ηθικές και πολιτικές διαστάσεις. Υπάρχει καλή και κακή βία; Και αν ναι, ποιο είναι το κριτήριο της διάκρισης; Η ιδεολογία όσων την υποστηρίζουν; Το αν αυτή βλάπτει πολλούς ή λίγους; Το αν τους βλάπτει σοβαρά ή όχι; Ή μήπως τα κίνητρα όσων τη μετέρχονται; Υπό τις σημερινές περιστάσεις, θεωρώ ότι η συζήτηση αυτή δεν έχει νόημα. Σε ένα κράτος δικαίου, όπως ευτυχώς παραμένει ακόμη η Ελλάδα, η βία είναι καταδικαστέα, απ’ οπουδήποτε και αν προέρχεται, όποιο χρώμα και αν έχουν οι σημαίες όσων την υποστηρίζουν. Διότι η δημοκρατία μας θα αυτοκαταργούνταν αν ανεχόταν άλλα μέσα πολιτικής δράσης, εκτός από την ψήφο των πολιτών και από την άσκηση των δικαιωμάτων που αναγνωρίζει κάθε φιλελεύθερη και δημοκρατική έννομη τάξη. Με άλλα λόγια, με όρους ποινικού δικαίου, η «ευγένεια» των όποιων προθέσεων θα μπορούσε να ληφθεί υπ’ όψιν, όχι βέβαια για τον αποκλεισμό του αδίκου, αλλά το πολύ πολύ ως ελαφρυντική περίπτωση, για την επιμέτρηση της ποινής (άρθρο 84 Π.Κ.).

Οταν η Ελλάδα ανακάλυψε τον ρατσισμό

• Του Πασχου Mανδραβελη, Η Καθημερινή, 23/9/2012

Φυσικά και δεν συμψηφίζεται η ακροαριστερή παραβατικότητα με την ακροδεξιά. Ενα κακό από τα αριστερά συν ένα κακό από τα δεξιά δεν ισούται με μηδέν· δεν παράγει κάτι ουδέτερο. Μας κάνει δύο κακά. Και οι λογικές εκατέρωθεν «κι εσείς γιατί βασανίζετε τους μαύρους», ή «κι εσείς γιατί βασανίζετε τους Ελληνες» δεν προσθέτουν. Κλέβουν χρόνο από ένα διάλογο που έπρεπε να γίνει πριν από πολύ καιρό σ’ αυτή τη χώρα.

Καλώς ή κακώς η κρίση έφερε στην επιφάνεια όλα τα προβλήματα που κρύβαμε κάτω από το χαλί της επίπλαστης ευημερίας. Δεν είναι μόνο η οικονομία για την οποία δεν προνοήσαμε και εκφυλίστηκε σε μια φούσκα που τώρα -μόλις κόπηκαν τα δανεικά- συρρικνώνεται βιαίως. Για όλα τα ζητήματα δεν είχαμε λύσεις, είχαμε πρόχειρα συνθήματα. Και μύθους... Πολλούς μύθους... Από το «οι Ελληνες δεν είναι ρατσιστές», μέχρι το «νόμος είναι το δίκιο του τάδε», η ελληνική κοινωνία ποτέ δεν συζήτησε σε βάθος τις προκλήσεις που είχε. Βολεύτηκε και αποσιώπησε.

Η Δημοκρατία και τα άκρα

• Του Νικου Μαραντζιδη*Η Καθημερινή, 23/9/2012

Είναι σαφές πως τα τελευταία χρόνια οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί της χώρας δέχτηκαν ισχυρό κλονισμό. Για πολλούς λόγους, σημαντικό τμήμα των πολιτών όχι μόνο στέκεται αδιάφορα έναντι της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας αλλά δείχνει κιόλας πως δεν έχει πρόβλημα να αναζητήσει άλλους δρόμους. Το γεγονός αυτό μας φέρνει ξανά μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα: κινδυνεύει, πράγματι, η δημοκρατία από τα άκρα ή πρόκειται απλώς για προπαγάνδα των φιλελεύθερων υποστηρικτών της; Διαφέρει ουσιωδώς η αντισυστημική συμπεριφορά της άκρας δεξιάς από αυτήν της άκρας αριστεράς; Εντέλει, υπάρχουν δύο πολιτικά άκρα ή μόνον ένα;

Η καινούργια στέγη απαιτεί και νέα υλικά

[Σεβαστάκης Δημήτρης, ΤΟ ΒΗΜΑ, 9/9/2012]. Τα μεγάλα λαϊκά σύνολα που συμπύκνωσε, αλλοίωσε και εξέφρασε η Δημοκρατική Παράταξη υπάρχουν; Οχι. Αφανίστηκαν στη μη παραγωγική φενάκη. Πώς μπορεί λοιπόν η Δημοκρατική Παράταξη να κληροδοτηθεί, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει διάδοχο και εν ζωή πολιτικό σχήμα υποδοχής, όταν το κοινό που τη συγκρότησε και το συνεχές των αιτημάτων που αφομοίωσε εκπίπτουν, αναστρέφονται ιστορικά; Οταν το κοινωνικό σώμα της εξανεμίζεται μαζί με τις αναφορές που το συνέταξαν; Οι ορμητικές μάζες που εκφράστηκαν από την ευρύχωρη ιδιόλεκτο του ΠαΣοΚ, που πλούτισαν, αλλά κυρίως ενσωμάτωσαν τη θεσμοποιητική ισχύ τους σε όλο το κοινωνικό-οργανωσιακό υπερκείμενο, εξαφανίζονται όχι πλέον σε μια προλεταριοποίηση, αλλά στη νέα, ασύντακτη και πολιτιστικά ακανόνιστη έξωση. Η άνεργη ένδεια δεν μπορεί να γίνει αφηγηματικό, ταυτοτικό εργαλείο.

Λαθροχειρίες και καταπατήσεις

[Γιατρομανωλάκης Γιώργης, ΤΟ ΒΗΜΑ, 9/9/2012]. Οι κληρονομιές, οι κληρονόμοι, τα κληρονομικά δικαιώματα και όλα τα σχετικά είναι ζητήματα που απασχολούν τους ανθρώπους από παλαιά. Η έννοια της κληρονομιάς είναι πατροπαράδοτη ελληνική αρετή (για να έρθουμε στα δικά μας), τόσο που ο καλός Ελληνας νοείται πάντα και ως καλός κληρονόμος. Πάντως η συνήθης ηθικοπλαστική ρήση «κανείς δεν τα παίρνει μαζί του», δεν μπορεί να παρακάμψει το γεγονός, του «ναι, αλλά τα αφήνει σε κάποιους» και ακριβώς αυτό είναι το τίμημα για τη μεταθανάτια ζωή - ο άνθρωπος ζει μέσα στις κληρονομιές του. Αν μάλιστα αυτό που αφήνει κάποιος στους συγγενείς του έχει την υπόσταση ενός κόμματος, ας πούμε, τότε η κληροδοτημένη χάρη γίνεται και πολιτική ιδεολογία - τα πράγματα είναι γνωστά και δεν χρειάζεται να δώσουμε παραδείγματα.

Ποιος θα κλείσει το ραντεβού με την Ιστορία;

[Μοσχονάς Γεράσιμος, ΤΟ ΒΗΜΑ, 9/9/2012]. Το ΠαΣοΚ του 1981 ενσάρκωσε κάτι μοναδικά πλειοψηφικό, «κάτι» που είχε σχέση με ένα αίτημα δημοκρατίας, συμμετοχής και κοινωνικής δικαιοσύνης το οποίο είχε μείνει ανεκπλήρωτο σε όλη τη διάρκεια της μετεμφυλιακής κυριαρχίας της δεξιάς παράταξης. Κεντρικός κορμός αυτού του πλειοψηφικού ρεύματος ήταν οι «δημοκρατικές δυνάμεις» ή η «δημοκρατική παράταξη». Εάν ο κεντρώος/κεντροαριστερός χώρος, λόγω της βενιζελικής παράδοσης, έχει ένα προβάδισμα ιδιοκτησίας στην κληρονομιά της «δημοκρατικής παράταξης», ο χώρος της Αριστεράς είναι, τουλάχιστον από την εποχή της ΕΔΑ του 1958 και, πάντως, από τις εκλογές-ορόσημο του 1961, ιστορικός συν-ιδιοκτήτης.

Νέες Εποχές: Υπάρχει κληρονομιά της δημοκρατικής παράταξης;

[ΤΟ ΒΗΜΑ, ΝΕΕΣ ΕΠΟΧΕΣ, 9/9/2012]. Η συμπλήρωση 38 χρόνων από τη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη 1974 έγινε ξαφνικά αντικείμενο πολιτικής διαμάχης. Εκτός από το ΠαΣοΚ που δικαιολογημένα διοργάνωσε επετειακή εκδήλωση, σε ανάλογη εκδήλωση πρώην «πράσινων» στελεχών μίλησε ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρας. Επειδή, όπως έχει ειπωθεί και παλαιότερα, η πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων, η διεκδίκηση από τα δύο κόμματα της πολιτικής κληρονομιάς της Διακήρυξης που έδωσε νέο νόημα στον όρο «δημοκρατική παράταξη» αποκτά βαθύτερο χαρακτήρα.

Καλή και κακή συγκομιδή των τροφίμων

Αρχέγονη αντιμετώπιση της ξηρασίας σε εποχή τεχνολογικά εκρηκτική

• Του Σπ. Ι. Ασδραχα*Η Καθημερινή, 02/09/2012

Στην Αμερική η κακή κλιματική συγκυρία (ξηρασία) επέφερε πτώση της παραγωγής των δημητριακών (σιτάρι και καλαμπόκι) και της ζάχαρης. Τούτο μας παραπέμπει σε αρχέγονες καταστάσεις και στους όρους που διείπαν το ζεύγος ευφορία-αφορία, αλλά και στους τρόπους της αντιμετώπισής τους. Και αυτά σε χρόνους με μια τεχνική που δεν συγκρίνεται με τη σημερινή. Σε όλες τις περιπτώσεις κοινός παρονομαστής η κλιματική συγκυρία. Ας σημειωθεί ότι η ευφορία δεν συνεπάγεται την άμεση αύξηση των κερδών. Ενας Γερμανός ιστορικός, ο Abel, παρατηρούσε τα εξής: σε εποχή ευφορίας ο μεγάλος παραγωγός αντισταθμίζει την πτώση των τιμών με το μεγάλο πλεόνασμα που μπορεί να διοχετεύσει στην αγορά με χαμηλές τιμές, συνεπώς να έχει υψηλές χρηματικές εισφορές· ο μεσαίος και ο μικρός παραγωγός χάνουν από την πτώση των τιμών, γιατί διαθέτουν χαμηλά πλεονάσματα. Επικαλείται τον Σαίξπηρ που λέει ότι ένας κτηματίας πηγαίνει να κρεμαστεί, γιατί υπήρξε καλή σοδειά: δεν πρόκειται για παραλογισμό, αλλά για μια οικονομική πραγματικότητα.

Το τέλος του αμερικανικού ονείρου

Ο νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτς περιγράφει τους μύθους της οικονομίας και το αφόρητο βάρος της ανισότητας

The Observer

Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη «πλεονεξία» συχνά συνδέεται με τη λέξη «ύβρις». Οι αρχαίοι Ελληνες έβλεπαν τους τυράννους ως κατά βάση πλεονέκτες στα κίνητρά τους. «Η εξουσία υπηρετεί την πλεονεξία και έτσι για να χαλιναγωγήσει κανείς την εξουσία, πρέπει να χαλιναγωγήσει την πλεονεξία». Στο βιβλίο του «The Price of Inequality: The Avoidable Causes and the Invisible Costs of Inequality» («Το τίμημα της ανισότητας. Τα αποφεύξιμα αίτια και το κρυμμένο κόστος της ανισότητας»), ο Τζόζεφ Στίγκλιτς περιγράφει πώς η αχαλίνωτη εξουσία και η ασυγκράτητη απληστία γράφουν τον επιτάφιο του αμερικανικού ονείρου. Η υπόσχεση για την Αμερική ως γη της ευκαιρίας έχει συντριβεί από τους σύγχρονους πλεονέκτες τυράννους, οι οποίοι αποτελούν το 1%, ενώ μεγάλα τμήματα του 99% σ’ όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να διαδηλώνουν την οργή τους. Σ’ αυτή τη συχνά χαοτική οργή, όπως την έχουμε δει στο κίνημα Occupy Wall Street και στους indignados της Ισπανίας, ο Στίγκλιτς δίνει σχήμα, ευφράδεια, ουσία και κύρος. Και δεν το κάνει στο όνομα μιας αντικαπιταλιστικής επανάστασης -παρότι λέει στο 1% ότι η ώρα του τέλους τους μπορεί να είναι κοντά- αλλά με στόχο να αποσπασθεί ο καπιταλισμός από τον φονταμενταλισμό της ελεύθερης αγοράς και να μπει στην υπηρεσία των πολλών, όχι των λίγων.