Του IGNACIO RAMONET, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 02/11/2008
Η Αποκάλυψη που χτύπησε το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έληξε. Μεταμορφώνεται σε παγκόσμια ύφεση. Οσο θεαματικά κι αν είναι τα σχέδια σωτηρίας Ευρώπης και ΗΠΑ, δεν καταφέρνουν να σταματήσουν την κατρακύλα προς την άβυσσο.
Ο ίδιος ο Χένρι Πόλσον, αμερικανός υπουργός Οικονομικών, παραδέχτηκε ότι «παρά τη σημαντική παρέμβασή μας, θα υπάρξουν κι άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα πτωχεύσουν».
* Σε μία πρόσφατη έρευνα για τις κρίσεις των τελευταίων 30 ετών, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιβεβαιώνει ότι εκείνες που γεννιούνται από τον κτηματομεσιτικό και τραπεζικό τομέα είναι ιδιαίτερα «έντονες, μακρόχρονες, βαθιές και καταστροφικές για την πραγματική οικονομία» και τα αποτελέσματα ήδη απλώνονται σε πέντε ηπείρους: το χρηματιστήριο του Ρέικιαβικ έχασε 94% της αξίας του, της Μόσχας και του Βουκουρεστίου 72%, της Σαγκάης 69%, της Αθήνας 50%. Από την αρχή του έτους η κεφαλαιοποίηση των μεγάλων χρηματιστηρίων (Τόκιο, Φραγκφούρτη, Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη) έπεσε στο μισό. Περίπου 25 τρισ. δολάρια εξαφανίστηκαν!
* Η παρούσα κρίση θέτει τέλος στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού που θεμελιώθηκε στις μονεταριστικές θέσεις του Μίλτον Φρίντμαν, οι οποίες κυριάρχησαν επί τριάντα χρόνια και που επίσης γοήτευσαν τη σοσιαλδημοκρατία σε διεθνές επίπεδο. Ο Αλαν Γκρίνσπαν, πρώην πρόεδρος της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας, παραδέχτηκε ότι η κρίση θέτει υπό αμφισβήτηση την ανωτερότητα του συστήματος της «ελεύθερης αγοράς», στο οποίο είχε πιστέψει.
* Η ξαφνική κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου δόγματος αποπροσανατολίζει, επίσης, τους περισσότερους πολιτικούς ηγέτες. Το θλιβερό θέαμα των ηγετών, οι οποίοι από τη μία άκρη του πλανήτη ώς την άλλη συναντιούνται ασταμάτητα, εναλλάσσοντας σχέδια εξόδου από την κρίση, δίνει μια ιδέα της απελπισίας τους.
* Σε μία πρόσφατη έρευνα για τις κρίσεις των τελευταίων 30 ετών, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιβεβαιώνει ότι εκείνες που γεννιούνται από τον κτηματομεσιτικό και τραπεζικό τομέα είναι ιδιαίτερα «έντονες, μακρόχρονες, βαθιές και καταστροφικές για την πραγματική οικονομία» και τα αποτελέσματα ήδη απλώνονται σε πέντε ηπείρους: το χρηματιστήριο του Ρέικιαβικ έχασε 94% της αξίας του, της Μόσχας και του Βουκουρεστίου 72%, της Σαγκάης 69%, της Αθήνας 50%. Από την αρχή του έτους η κεφαλαιοποίηση των μεγάλων χρηματιστηρίων (Τόκιο, Φραγκφούρτη, Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη) έπεσε στο μισό. Περίπου 25 τρισ. δολάρια εξαφανίστηκαν!
* Η παρούσα κρίση θέτει τέλος στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού που θεμελιώθηκε στις μονεταριστικές θέσεις του Μίλτον Φρίντμαν, οι οποίες κυριάρχησαν επί τριάντα χρόνια και που επίσης γοήτευσαν τη σοσιαλδημοκρατία σε διεθνές επίπεδο. Ο Αλαν Γκρίνσπαν, πρώην πρόεδρος της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας, παραδέχτηκε ότι η κρίση θέτει υπό αμφισβήτηση την ανωτερότητα του συστήματος της «ελεύθερης αγοράς», στο οποίο είχε πιστέψει.
* Η ξαφνική κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου δόγματος αποπροσανατολίζει, επίσης, τους περισσότερους πολιτικούς ηγέτες. Το θλιβερό θέαμα των ηγετών, οι οποίοι από τη μία άκρη του πλανήτη ώς την άλλη συναντιούνται ασταμάτητα, εναλλάσσοντας σχέδια εξόδου από την κρίση, δίνει μια ιδέα της απελπισίας τους.
* Οι αμερικανοί πολιτικοί φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη. Γιατί στο όνομα της ιδεολογίας επέτρεψαν στις τράπεζες να λειτουργήσουν σε καθεστώς απόλυτης ελευθερίας. Το δόγμα του αλάθητου της αγοράς αυτοκαταστράφηκε.
Αντίθετα, το μοντέλο των χωρών που διατήρησαν κάποιο είδος ελέγχου των συναλλαγών -Κίνα, Βενεζουέλα- είναι σήμερα περιζήτητο. Και παρ' όλο που ο αντίκτυποτός σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι οικονομίες που δεν είχαν ενστερνιστεί την απορύθμιση του άκρατου νεοφιλελευθερισμού θα τα βγάλουν πέρα.
Πρέπει να σημειώσουμε, για τη Λατινική Αμερική, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν η «Βολιβαριανή Εναλλακτική», η «Τράπεζα του Νότου» ή ακόμη η ιδέα μιας τράπεζας των χωρών εξαγωγών πετρελαίου (ΟΡΕΡ) που πρότεινε ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες.
* Ζούμε ιστορικές στιγμές. Μπροστά στα μάτια μας καταρρέει όχι μόνο ένα οικονομικό μοντέλο αλλά και ένας τύπος διακυβέρνησης. Γεγονός που αλλάζει το «leadership» των ΗΠΑ στον κόσμο. Ιδιαίτερα στην οικονομική τους ηγεμονία. Το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα εξαρτάται από την είσοδο ξένου κεφαλαίου. Και οι χώρες απ' όπου προέρχεται -η Κίνα, η Ρωσία, οι πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου- θα μπορούσαν πλέον να έχουν βαρύνοντα λόγο στο μέλλον τους.
Το 2006, η Κίνα και η Μέση Ανατολή χρηματοδότησαν από κοινού το 86% του ελλείμματος των μεγάλων βιομηχανικών χωρών. Και υπολογίζεται ότι το 2013 το κινεζικό συναλλαγματικό πλεόνασμα θα είναι μεγαλύτερο από το σύνολο των ελλειμμάτων των δυτικών χωρών. Κάτι που χαρίζει στο Πεκίνο αποφασιστικό ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τι θα ζητήσει για αντάλλαγμα η Κίνα; Μήπως υποχωρήσεις σε θέματα όπως η Ταϊβάν και το Θιβέτ;
* Η Ιστορία μάς διδάσκει ότι η οικονομική ύφεση ανακοινώνει πάντα την αρχή του τέλους των αυτοκρατοριών! Αποδυναμωμένη, η οικονομία των ΗΠΑ θα μπορέσει, άραγε, να συνεχίσει να επιβαρύνεται με το αστρονομικό κόστος του πολέμου του Ιράκ; Θυμόμαστε ότι η σύγκρουση στο Βιετνάμ έδωσε τέλος στην ισοτιμία δολαρίου-χρυσού, πυροδότησε μια μακριά περίοδο υψηλού πληθωρισμού και έκανε να τρίξουν τα θεμέλια του συστήματος Μπρέτον Γουντς.
* Ο πόλεμος του Ιράκ, εξαιτίας του κόστους του, έχει ήδη προκαλέσει μεταφορά πλούτου από τις ΗΠΑ. Η επιρροή της Κίνας ενισχύθηκε, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους του κόσμου προς την Ασία.
Κάτι που έχει τρομακτικές συνέπειες εν είδει χιονοστιβάδας, όπως σημειώνει ο βρετανός δοκιμιογράφος Τζον Γρέι:
«Εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από το Ιράκ, το Ιράν θα φανεί ως ο περιφερειακός νικητής. Πώς θ' αντιδράσει τότε η Σαουδική Αραβία; Θα υπάρχουν, τότε, περισσότερες ή λιγότερες πιθανότητες στρατιωτικής δράσης ώστε το Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα;»
Ο πόλεμος στη Γεωργία, τον Αύγουστο, έδειξε ότι η Ρωσία μπορεί να επανασχεδιάσει το χάρτη του νότιου Καυκάσου, χωρίς η Ουάσιγκτον να έχει τη δυνατότητα ν' αντιδράσει.
* Πολλές κυβερνήσεις πετάνε από το παράθυρο τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις και είναι έτοιμες να υιοθετήσουν μέτρα που θα χαρακτήριζαν αιρετικά πριν από λίγο. Κάποιοι απαιτούν την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων.
Οι περισσότεροι ανακαλύπτουν ξανά τον Κέινς και ανακοινώνουν σημαντικές αυξήσεις των κρατικών επιχορηγήσεων. Αρνούμενο το δόγμα του, το ίδιο το ΔΝΤ ζητά μαζικές κρατικές παρεμβάσεις.
* Το μοντέλο του καπιταλισμού όπως ορίστηκε από τα ανεπτυγμένα κράτη προς μεγαλύτερο όφελός τους πέθανε. Και θα ήταν ανήθικο, τα ίδια αυτά κράτη να «επανιδρύσουν» νέο οικονομικό σύστημα για να διατηρήσουν ακόμη μία φορά τα συμφέροντά τους.
Πράγματι, στην Ουάσιγκτον, στη συνάντηση της 15ης Νοεμβρίου θα συμμετάσχουν και κράτη του Νότου όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότιος Αφρική, η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Μεξικό. Είναι θετικό, αλλά όχι αρκετό. Εάν θέλουμε πραγματικά να οπλίσουμε τον κόσμο ενάντια σε άλλες χρηματοπιστωτικές καταστροφές, πρέπει να είναι παρόντες και -τα κύρια θύματα της κρίσης- οι πολίτες.
Αντίθετα, το μοντέλο των χωρών που διατήρησαν κάποιο είδος ελέγχου των συναλλαγών -Κίνα, Βενεζουέλα- είναι σήμερα περιζήτητο. Και παρ' όλο που ο αντίκτυποτός σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι οικονομίες που δεν είχαν ενστερνιστεί την απορύθμιση του άκρατου νεοφιλελευθερισμού θα τα βγάλουν πέρα.
Πρέπει να σημειώσουμε, για τη Λατινική Αμερική, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν η «Βολιβαριανή Εναλλακτική», η «Τράπεζα του Νότου» ή ακόμη η ιδέα μιας τράπεζας των χωρών εξαγωγών πετρελαίου (ΟΡΕΡ) που πρότεινε ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες.
* Ζούμε ιστορικές στιγμές. Μπροστά στα μάτια μας καταρρέει όχι μόνο ένα οικονομικό μοντέλο αλλά και ένας τύπος διακυβέρνησης. Γεγονός που αλλάζει το «leadership» των ΗΠΑ στον κόσμο. Ιδιαίτερα στην οικονομική τους ηγεμονία. Το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα εξαρτάται από την είσοδο ξένου κεφαλαίου. Και οι χώρες απ' όπου προέρχεται -η Κίνα, η Ρωσία, οι πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου- θα μπορούσαν πλέον να έχουν βαρύνοντα λόγο στο μέλλον τους.
Το 2006, η Κίνα και η Μέση Ανατολή χρηματοδότησαν από κοινού το 86% του ελλείμματος των μεγάλων βιομηχανικών χωρών. Και υπολογίζεται ότι το 2013 το κινεζικό συναλλαγματικό πλεόνασμα θα είναι μεγαλύτερο από το σύνολο των ελλειμμάτων των δυτικών χωρών. Κάτι που χαρίζει στο Πεκίνο αποφασιστικό ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τι θα ζητήσει για αντάλλαγμα η Κίνα; Μήπως υποχωρήσεις σε θέματα όπως η Ταϊβάν και το Θιβέτ;
* Η Ιστορία μάς διδάσκει ότι η οικονομική ύφεση ανακοινώνει πάντα την αρχή του τέλους των αυτοκρατοριών! Αποδυναμωμένη, η οικονομία των ΗΠΑ θα μπορέσει, άραγε, να συνεχίσει να επιβαρύνεται με το αστρονομικό κόστος του πολέμου του Ιράκ; Θυμόμαστε ότι η σύγκρουση στο Βιετνάμ έδωσε τέλος στην ισοτιμία δολαρίου-χρυσού, πυροδότησε μια μακριά περίοδο υψηλού πληθωρισμού και έκανε να τρίξουν τα θεμέλια του συστήματος Μπρέτον Γουντς.
* Ο πόλεμος του Ιράκ, εξαιτίας του κόστους του, έχει ήδη προκαλέσει μεταφορά πλούτου από τις ΗΠΑ. Η επιρροή της Κίνας ενισχύθηκε, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους του κόσμου προς την Ασία.
Κάτι που έχει τρομακτικές συνέπειες εν είδει χιονοστιβάδας, όπως σημειώνει ο βρετανός δοκιμιογράφος Τζον Γρέι:
«Εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από το Ιράκ, το Ιράν θα φανεί ως ο περιφερειακός νικητής. Πώς θ' αντιδράσει τότε η Σαουδική Αραβία; Θα υπάρχουν, τότε, περισσότερες ή λιγότερες πιθανότητες στρατιωτικής δράσης ώστε το Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα;»
Ο πόλεμος στη Γεωργία, τον Αύγουστο, έδειξε ότι η Ρωσία μπορεί να επανασχεδιάσει το χάρτη του νότιου Καυκάσου, χωρίς η Ουάσιγκτον να έχει τη δυνατότητα ν' αντιδράσει.
* Πολλές κυβερνήσεις πετάνε από το παράθυρο τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις και είναι έτοιμες να υιοθετήσουν μέτρα που θα χαρακτήριζαν αιρετικά πριν από λίγο. Κάποιοι απαιτούν την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων.
Οι περισσότεροι ανακαλύπτουν ξανά τον Κέινς και ανακοινώνουν σημαντικές αυξήσεις των κρατικών επιχορηγήσεων. Αρνούμενο το δόγμα του, το ίδιο το ΔΝΤ ζητά μαζικές κρατικές παρεμβάσεις.
* Το μοντέλο του καπιταλισμού όπως ορίστηκε από τα ανεπτυγμένα κράτη προς μεγαλύτερο όφελός τους πέθανε. Και θα ήταν ανήθικο, τα ίδια αυτά κράτη να «επανιδρύσουν» νέο οικονομικό σύστημα για να διατηρήσουν ακόμη μία φορά τα συμφέροντά τους.
Πράγματι, στην Ουάσιγκτον, στη συνάντηση της 15ης Νοεμβρίου θα συμμετάσχουν και κράτη του Νότου όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότιος Αφρική, η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Μεξικό. Είναι θετικό, αλλά όχι αρκετό. Εάν θέλουμε πραγματικά να οπλίσουμε τον κόσμο ενάντια σε άλλες χρηματοπιστωτικές καταστροφές, πρέπει να είναι παρόντες και -τα κύρια θύματα της κρίσης- οι πολίτες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου