ΗΠΑ: ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ;
Σ. Ι. ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ
Σπάνιες είναι στην ιστορία οι εκλογικές αναμετρήσεις με τόσο πολλά απεικάσματα του γνήσια «καινοφανούς». Η περιφανής νίκη του Μπαράκ Ομπάμα πράγματι αποτελεί ορόσημο με τομές αλλεπάλληλες και αλληλένδετες.
Πρωτοφανής υπήρξε κατ' αρχάς η πολιτική εξαΰλωση του απερχόμενου προέδρου και του «καπιταλισμού της καταστροφής» (της εξαγωγής πολέμου με στόχο την κερδοσκοπία ιδιωτικών δικτύων) που τόσο επιθετικά εξέφρασε. Τα προβεβλημένα πολιτικά στελέχη της ομάδας Μπους που επί δύο τετραετίες χειραγώγησαν και εξαπάτησαν την αμερικανική και την παγκόσμια κοινή γνώμη αγνοώντας συμμάχους και διεθνείς οργανισμούς είχαν ήδη πριν από τις εκλογές καταπέσει στα αζήτητα - στα τοξικά απόβλητα του πολιτικού συστήματος. Ενδεικτική ήταν από την άποψη αυτή η τιτάνια προσπάθεια του Μακ Κέιν να διαχωρίσει τη θέση του από την πολιτική κληρονομιά τους.
Εκπληκτική υπήρξε επίσης και η απίστευτη ταχύτητα με την οποία κατέρρευσε ο αμερικανικός ηγεμονισμός - κυριολεκτικά σαν φούσκα που έσκασε. Αν και η στρατιωτική υπεροπλία των ΗΠΑ παραμένει, (α) η έκρηξη του δημόσιου χρέους (σε πάνω από 10 τρισ. δολάρια), (β) η αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού (με 47 εκατομμύρια ανασφάλιστους και εκατομμύρια να προστίθενται σταθερά κάθε χρόνο στις στρατιές των απολύτως ενδεών) και βέβαια (γ) η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση με τη βαθιά οικονομική ύφεση που προοιωνίζεται σκιαγραφούν μιαν εικόνα ταχύτατης καταβαράθρωσης.
Απέναντι στην καταστροφική κατάπτωση των νεοφιλελεύθερων νεοσυντηρητικών είχαμε ως αντίδραση την εντυπωσιακή επανάκαμψη της πολιτικής σε επίπεδο βάσης: πρωτοφανής συμμετοχή, πρωτοφανής πολιτικοποίηση και παλμός, πρωτοφανής πολιτική δυναμική. Πρόκειται για εξαιρετικά σημαντική «αντικίνηση» (με την έννοια που χρησιμοποιεί τον όρο ο Karl Polanyi), η οποία δημιουργεί προσδοκίες και αισιοδοξία πολύ πέρα από τις ΗΠΑ. Οπως έγραψε ο νιγηριανός δημοσιολόγος Reuben Abati, η εκστρατεία Ομπάμα αποτελεί φαινόμενο με κυριολεκτικά παγκόσμια εμβέλεια.
Αν επί των ημερών Μπους οι ΗΠΑ ταυτίστηκαν με την εικόνα της βίαιης επιβολής και των μονομερών στρατιωτικών επεμβάσεων, όπως και του Γκουαντάναμο, των βασανιστηρίων και των μυστικών απαγωγών, ο Ομπάμα καλείται τώρα να αναστηλώσει το τρωθέν ηθικό κύρος της υπερδύναμης. Αυτό λέγεται και γράφεται εύκολα, σπάνια όμως αναγνωρίζονται οι πολλές εσωτερικές προϋποθέσεις του, το γεγονός ότι η εξωτερική αλλαγή προϋποθέτει βαθιές εσωτερικές ανακατατάξεις: ένα αποφασιστικό και αμετάκλητο τέλος στον «καπιταλισμό της καταστροφής» και της επικυριαρχίας των δικτύων που τον προώθησαν· φορολογικό εξορθολογισμό, χωρίς χαριστικές ρυθμίσεις στο μεγάλο κεφάλαιο και περαιτέρω επιβάρυνση για τα μεσαία και χαμηλά στρώματα· αξιόπιστο ασφαλιστικό και υγειονομικό σύστημα για όλους· μια νέα σχέση με ο περιβάλλον.
Η εκλογή Ομπάμα γεννά ελπίδες για αντιστροφή της ζοφερής κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας που τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταστεί ειδοποιό γνώρισμα της αμερικανικής κοινωνίας (με το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού να κατέχει το 70% του παραγόμενου πλούτου), αυτό όμως απαιτεί ριζικές ρήξεις και τομές που κάθε άλλο παρά προδιαγεγραμμένες είναι.
Αν και το μήνυμα της εκλογής είναι σαφές και αδιαμφισβήτητο (ριζική κοινωνική αλλαγή ενάντια στην απορρύθμιση της αγοράς και στις ιδεοληψίες του ατελέσφορου νεοφιλελευθερισμού), στη νέα προεδρία ενυπάρχει μια τρομερή αντίφαση: στις δράσεις της προσβλέπουν τόσο οι επαπειλούμενες μεσαίες τάξεις, οι φτωχοί και νεόπτωχοι όσο και οι πολυεκατομμυριούχοι - εκείνοι που, αφού χρησιμοποίησαν την ομάδα Μπους - Τσέινι - Ράμσφελντ, τώρα αλλάζουν στρατόπεδο, χωρίς όμως να έχουν αλλάξει συμφέροντα και στρατηγικές επιδιώξεις. Πρόκειται για άλλη μια πρωτοφανή όψη της εκλογής: ότι ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος διεξήγαγε την ακριβότερη προεκλογική εκστρατεία στην ιστορία βασιζόμενος όχι μόνο στην υποστήριξη των λαϊκών στρωμάτων αλλά και των μεγαλοτραπεζιτών και κεφαλαιούχων, οι οποίοι όμως κάθε άλλο παρά ουσιαστικές αλλαγές επιθυμούν.
Τα χαρακτηριστικά της επόμενης ημέρας θα κριθούν από την έκβαση αυτής ακριβώς της αντίφασης.
- Ο κ. Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου