Συζητήσεις με τον Νόαμ Τσόμσκι: Διεθνείς σχέσεις και εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ

• Οι συζητήσεις με τον Νόαμ Τσόμσκι ολοκληρώθηκαν την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου και δημοσιεύθηκαν σε τρία μέρη. Το α' μέρος περιστράφηκε γύρω από τις εξελίξεις στη σύγχρονη αμερικανική κοινωνία και πολιτική, το β' μέρος ήταν αφιερωμένο στην οικονομική κρίση και το σημερινό γ' μέρος, στις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι ομότιμος καθηγητής Ινστιτούτου στο ΜΙΤ και κατά γενική ομολογία «ο μεγαλύτερος διανοούμενος εν ζωή στον κόσμο» («New York Times»). Εχει δημοσιεύσει περίπου 40 βιβλία στον τομέα της γλωσσολογίας και πάνω από 70 βιβλία και άνω από 2.000 άρθρα σε θέματα πολιτικής και κοινωνικής φύσεως, με το όνομά του να συγκαταλέγεται στα πρώτα δέκα ονόματα με τις περισσότερες παραπομπές: Μαρξ, Λένιν, Σέξπιρ, Αριστοτέλης, Βίβλος, Πλάτωνας, Φρόιντ, Τσόμσκι, Χέγκελ και Κικέρων.

Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, προσδοκάς τις οποιεσδήποτε ουσιαστικές αλλαγές να λάβουν χώρα τώρα που ο Μπους εγκατέλειψε τον Λευκό Οίκο και ανέλαβε την εξουσία ο Ομπάμα; Ας ξεκινήσουμε με τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία. Ποιες μετατοπίσεις μπορούμε να αναμένουμε ότι θα δούμε;

• «Ο Ομπάμα, όπως υποσχέθηκε, επεκτείνει τις δυνάμεις επέμβασης και επιταχύνει τους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Υπάρχουν ειρηνικές εναλλακτικές επιλογές, κάποιες που προτείνονται από όργανα του ίδιου του καθεστώτος -για παράδειγμα στο περιοδικό "Foreign Affairs". Αλλά αυτές δεν φαίνονται να είναι υπό εξέταση. Το πρώτο μήνυμα του Αφγανού προέδρου Χαμίντ Καρζάι προς τον Ομπάμα, προφανώς αναπάντητο, ήταν ένα αίτημα να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί που πλήττουν τους πολίτες. Ο Καρζάι ενημέρωσε επίσης μια αντιπροσωπεία των Ηνωμένων Εθνών ότι θέλει ένα χρονοδιάγραμμα για την απόσυρση των ξένων (εννοούσε των αμερικανικών) στρατευμάτων. Εχει λοιπόν χάσει την εύνοια της Ουάσιγκτον και τα ΜΜΕ έχουν αλλάξει τον χαρακτηρισμό του από "φιλικά προσκείμενος" σε "αναξιόπιστος", "διεφθαρμένος" κ.λπ. - κάτι που δεν ανταποκρίνεται σήμερα περισσότερο στην πραγματικότητα από τότε που ήταν αποδεκτός ως "το άτομό μας" στην Καμπούλ. Ο Ομπάμα στέλνει περισσότερα στρατεύματα και επιταχύνει τους βομβαρδισμούς και στις δύο πλευρές των συνόρων μεταξύ Αφγανιστάν-Πακιστάν -τη γραμμή Ντουράντ, δηλαδή τα τεχνητά σύνορα που χαράχτηκαν από τους Βρετανούς, τα οποία κόβουν την περιοχή Παστούν στα δύο, κάτι που οι άνθρωποι δεν έχουν ποτέ αποδεχθεί. Το Αφγανιστάν στο παρελθόν πίεσε συχνά για την εξάλειψή τους.

• Αυτό είναι το κεντρικό συστατικό του "πολέμου στην τρομοκρατία". Είναι αρκετά πιθανό να εξαπλωθεί η τρομοκρατία, όπως ακριβώς έγινε με την εισβολή στο Ιράκ, και ως συνήθως γίνεται με τη χρήση της βίας. Η στρατιωτική βία μπορεί να πετύχει κάποιους πολιτικούς στόχους. Η ύπαρξη των ΗΠΑ είναι ένα παράδειγμα. Οι Ρώσοι στην Τσετσενία είναι άλλο ένα παράδειγμα. Αλλά η χρήση της πρέπει να είναι συντριπτική, και υπάρχουν πιθανώς πάρα πολλά πλοκάμια για να εξαφανιστεί το τέρας της τρομοκρατίας που δημιουργήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος από τον Ρίγκαν και τους συνεταίρους του, και που από τότε τρέφεται διαρκώς από άλλους».

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας

Η πρόσφατη επίσκεψη της Χίλαρι Κλίντον στην Κίνα αγνόησε τις υποτιθέμενες διαφορές μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιδίωξε αντ' αυτού να υπογραμμίσει ότι η συνεργασία είναι απολύτως σημαντική σε αυτή την περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης. Νομίζεις ότι οι προοπτικές είναι να βελτιωθούν οι αμερικανο-κινεζικές σχέσεις στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας κρίσης, ή να επιδεινωθούν;

• «Η Κλίντον ζήτησε από την Κίνα να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το αμερικανικό χρέος με την αγορά ομολόγων. Οι ΗΠΑ έχουν μια σχέση αγάπης-μίσους με την Κίνα. Οι αβυσσαλέες αμοιβές των εργαζομένων στην Κίνα, οι συνθήκες εργασίας και η έλλειψη περιβαλλοντικών περιορισμών είναι ένα μεγάλο όφελος για τις ΗΠΑ και άλλους δυτικούς μεταποιητικούς κατασκευαστές, που μεταφέρουν τις διαδικασίες παραγωγής εκεί, καθώς και για τον αχανή κλάδο του λιανεμπορίου, ο οποίος μπορεί να προμηθεύεται φτηνά αγαθά. Και οι ΗΠΑ βασίζονται τώρα στην Κίνα, στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες για τη στήριξη της οικονομίας τους. Αλλά η Κίνα δημιουργεί και προβλήματα. Δεν εκφοβίζεται εύκολα. Οι Κινέζοι έχουν αντισταθεί στους βαρβάρους για χιλιάδες χρόνια. Οταν οι ΗΠΑ κουνούν τη γροθιά τους προς τους Ευρωπαίους και τους λένε να σταματήσουν τις επιχειρηματικές συναλλαγές με το Ιράν, αυτοί συνήθως συμμορφώνονται. Η Κίνα δεν δίνει ιδιαίτερη προσοχή. Αυτό τρομάζει. Υπάρχει παρελθόν δημιουργίας φανταστικών κινεζικών απειλών και αυτό συνεχίζεται».

Βλέπεις την Κίνα να είναι σύντομα σε θέση να αποτελέσει απειλή για τα αμερικανικά παγκόσμια στρατηγικά συμφέροντα;

• «Μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, η Κίνα είναι η πιο επιφυλακτική στη χρήση της στρατιωτικής βίας, ακόμα και στις στρατιωτικές προετοιμασίες. Τόσο πολύ, ώστε κορυφαίοι Αμερικανοί στρατηγικοί αναλυτές να έχουν ζητήσει από την Κίνα να ηγηθεί ενός συνασπισμού ειρηνόφιλων εθνών, με στόχο την αντιμετώπιση του αμερικανικού επιθετικού μιλιταρισμού που φοβούνται ότι οδηγεί στον "τελικό αφανισμό" (Τζον Στέινμπρουνερ και Νάνσι Γκάλαχερ, στην απόλυτα έγκυρη επιθεώρηση της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών). Απ' αυτή την άποψη, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις οποιασδήποτε σημαντικής αλλαγής στη συμπεριφορά της Κίνας. Αλλά, όπως είπα παραπάνω, η Κίνα δεν ακολουθεί διαταγές και παίρνει μέτρα για να αποκτήσει πρόσβαση στην ενέργεια και σε άλλους πόρους ανά τον κόσμο. Κι αυτό αποτελεί μια απειλή».

Οι ινδο-πακιστανικές σχέσεις αποτελούν σαφώς μια σημαντική πρόκληση για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Είναι αυτή μια κατάσταση την οποία μπορούν να ελέγξουν οι ΗΠΑ;

• «Σε περιορισμένη έκταση. Και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ρευστή. Υπάρχει σταθερά διατηρούμενη βία στο Κασμίρ -κρατική τρομοκρατία από την Ινδία, τρομοκράτες με βάση τους το Πακιστάν. Και συμβαίνουν πολύ πιο περίπλοκα πράγματα, όπως αποκάλυψαν οι πρόσφατες βομβιστικές επιθέσεις στη Βομβάη. Υπάρχουν επίσης πιθανοί τρόποι να μειωθούν οι εντάσεις. Ενας τέτοιος τρόπος είναι ένας προγραμματισμένος διασυνδετικός αγωγός που θα ξεκινά από το Ιράν και θα φθάνει στην Ινδία μέσω του Πακιστάν. Το Ιράν είναι η φυσική πηγή ενέργειας για την Ινδία. Πιθανώς, η απόφαση της Ουάσιγκτον να υπονομεύσει τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, επιτρέποντας πρόσβαση της Ινδίας στην πυρηνική τεχνολογία, να υποκινήθηκε εν μέρει από την ελπίδα να υπονομεύσει αυτή την επιλογή, φέρνοντας την Ινδία στο πλευρό της Ουάσιγκτον για την εκστρατεία ενάντια στο Ιράν. Μπορεί επίσης το ίδιο ζήτημα να έχει σχέση και με το Αφγανιστάν, όπου έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό συζήτηση για έναν αγωγό από το Τουρκμενιστάν μέσω του Αφγανιστάν προς το Πακιστάν και έπειτα στην Ινδία. Μπορεί να μην παίζει πραγματικά αυτό το σενάριο, αλλά βρίσκεται ενδεχομένως στο παρασκήνιο. Το "μεγάλο παιχνίδι" της διπλωματίας του 19ου αιώνα είναι ζωντανό και κρατάει καλά».

Κατά τη διάρκεια των δολοφονικών ισραηλινών επιθέσεων στη Γάζα, ο Ομπάμα παρέμεινε σιωπηλός με την πρόφαση ότι ο Τζορτζ Μπους ήταν ακόμα πρόεδρος των ΗΠΑ - αν και όπως σχολίασες από την πρώτη στιγμή, το γεγονός αυτό δεν απέτρεψε τον Ομπάμα από το να μιλήσει δημοσίως για άλλα θέματα. Τώρα όμως βρίσκεται στον Λευκό Οίκο εδώ και ενάμιση μήνα και η μόνη σημαντική χειρονομία που έχει κάνει ήταν μια κίνηση δημόσιων σχέσεων, όπου προσπάθησε να πλησιάσει τους μουσουλμάνους στη Μέση Ανατολή μέσω μιας τηλεοπτικής συνέντευξης, δηλώνοντας απλά ότι οι ΗΠΑ δεν είναι εχθρός τους. Υπάρχει ελπίδα να πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση Ομπάμα θα μπορούσε να κάνει κάποια σημαντικά βήματα προς τη βελτίωση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης και να φέρει πιο κοντά τη λύση της συνύπαρξης δύο κρατών;

Οι «δεσμοί» ΗΠΑ-Ισραήλ

• «Η τηλεοπτική συνέντευξη ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος κενή οποιουδήποτε ουσιαστικού περιεχομένου και μόνο δήλωση εξωτερικής πολιτικής δεν ήταν. Η αφορμή ήταν η ανακοίνωση ότι ο Τζορτζ Μίτσελ θα ήταν ο απεσταλμένος του για τη Μέση Ανατολή -μια καλή επιλογή αν επιτραπεί στον Μίτσελ ελευθερία κινήσεων. Ο Ομπάμα επανέλαβε κοινότοπα ότι η πρωταρχική του ανησυχία είναι η ασφάλεια του Ισραήλ, αλλά ανέφερε μια πρόταση που βρήκε εποικοδομητική: το σχέδιο ειρήνης του Αραβικού Συνδέσμου. Εγκωμίασε την επισήμανση του σχεδίου για την ανάγκη προσοχής για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, και πίεσε τα αραβικά κράτη να πορευτούν πάνω σ' αυτό το δρόμο».

Ο Ομπάμα είναι ευφυές άτομο και αναμφίβολα γνωρίζει ότι παραποιούσε σοβαρά το σχέδιο του Αραβικού Συνδέσμου. Το σχέδιο απαιτεί την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, αλλά μόνο αφού έχει καθιερωθεί η συνύπαρξη των δύο κρατών, μια πρόταση που εξασφαλίζει διεθνή συναίνεση, αλλά εμποδίζεται η πραγματοποίησή της από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ εδώ και 30 χρόνια. Με το πετσόκομμα του κεντρικού περιεχομένου του σχεδίου του Αραβικού Συνδέσμου, ο Ομπάμα καθιστούσε σαφές ότι σκοπεύει να διατηρήσει την αμερικανική απόρριψη της πρότασης. Φυσικά συνεχίζει επίσης να παρέχει πλήρη στήριξη προς το Ισραήλ για τη χρήση βίας στη Γάζα και τη Δυτική Οχθη και προς την τακτική του Ισραήλ να κάνει ό,τι θέλει στη Δυτική Οχθη, αφήνοντας τους Παλαιστίνιους διεσπαρμένους και δίχως ελπίδα. Ολα αυτά είναι αυστηρά παράνομα και σίγουρα το γνωρίζει αυτό ο Ομπάμα (όπως και το Ισραήλ). Η χρήση των αμερικανικών όπλων από το Ισραήλ είναι παράνομη ακόμα και βάσει του αμερικανικού νόμου. Αλλά αυτές είναι περιθωριακές εκτιμήσεις για κράτη που λειτουργούν εκτός νόμου και στα οποία οι άνθρωποι της γνώσης είναι τόσο κομφορμιστές ώστε να μη θέτουν δυσάρεστες ερωτήσεις προς την εξουσία.

• «Δυστυχώς, δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν αλλαγές στο Παλαιστινιακό. Είναι ενδεικτικό το ότι οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί στη Γάζα ακόμα συνεχίζονται».

Σε πολλούς κύκλους κυριαρχεί η εντύπωση ότι το ισραηλινό λόμπι ελέγχει την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή. Είναι η δύναμη του ισραηλινού λόμπι τόσο ισχυρή που να μπορεί να έχει εξουσία πάνω σε μια υπερδύναμη;

• «Ο φίλος μου ο Γκίλμπερτ Ατσκαρ, ένας διακεκριμένος ειδικός για τη Μέση Ανατολή και τις διεθνείς σχέσεις γενικότερα, περιγράφει αυτή την ιδέα ως "φαντασμαγορική". Σωστά. Δεν είναι το ισραηλινό λόμπι που εκφοβίζει τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας των ΗΠΑ ώστε να επεκτείνει τις επενδύσεις της στο Ισραήλ ή αυτό που στρίβει το μπράτσο βραχίονα της αμερικανικής κυβέρνησης ώστε να προσφέρει στο Ισραήλ προμήθειες που αργότερα θα χρησιμοποιηθούν για (αμερικανικές) στρατιωτικές επιχειρήσεις και που θα διαμορφώσουν στενότερες στρατιωτικές και μυστικών υπηρεσιών σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ.

• Οταν οι στόχοι του ισραηλινού λόμπι προσαρμόζονται με τις στρατηγικές και τα οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ, τότε περνάει το δικό του: η συντριβή των Παλαιστίνιων, παραδείγματος χάριν, είναι ένα θέμα που λίγο απασχολεί την αμερικανική κρατικο-εταιρική εξουσία. Οταν οι στόχοι αποκλίνουν, όπως συχνά συμβαίνει, το ισραηλινό λόμπι γρήγορα εξαφανίζεται από το προσκήνιο, γνωρίζοντας πως δεν θα ήταν προς όφελός του να έρθει σε αντιπαράθεση με μια αυθεντική δύναμη. Ενα από τα πολλά τέτοια παραδείγματα σημειώθηκε το περασμένο καλοκαίρι, στη μέση της προεδρικής εκστρατείας, όταν υποτίθεται ότι η δύναμη του ισραηλινού λόμπι είναι στην αιχμή της. Επειτα από οδηγίες του Ισραήλ, το λόμπι εργάστηκε σκληρά για να προτρέψει το αμερικανικό Κογκρέσο να ψηφίσει το νομοσχέδιο 362, το οποίο ουσιαστικά απαιτούσε τον αποκλεισμό του Ιράν, μια ξεκάθαρη πράξη πολέμου. Κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν αρκετές ψήφους, αλλά όταν η κυβέρνηση του Μπους κατέστησε σαφές, σιωπηλά, ότι δεν επιθυμούσε να συρθεί σε έναν πόλεμο εξαιτίας του Ισραήλ, το όλο θέμα -και μαζί του το ισραηλινό λόμπι- απλά εξαφανίστηκε».

Συμφωνώ απόλυτα με την ανάλυσή σου, αλλά περίμενα πως θα παραδεχόσουν ότι το ισραηλινό λόμπι είναι αρκετά ισχυρό, πέραν της όποιας οικονομικής και πολιτικής επιρροής διαθέτει, στο βαθμό που κριτικές ενάντια στο Ισραήλ προκαλούν υστερικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ και εσύ ο ίδιος βέβαια έχει βρεθείς για πολλά χρόνια στο στόχαστρο και στο μένος τρελών σιωνιστών. Πούη αποδίδουμε αυτά τα άυλα στοιχεία επιρροής και δύναμης εκ μέρους του ισραηλινού λόμπι πάνω στην αμερικανική κοινή γνώμη;

• «Ολα αυτά είναι αλήθεια, εν τούτοις ισχύουν πολύ λιγότερο κατά τα τελευταία χρόνια. Δεν έχουν ουσιαστική δύναμη και επιρροή πάνω στην κοινή γνώμη. Αριθμητικά, η μεγαλύτερη στήριξη για τις ισραηλινές ενέργειες είναι μακράν ανεξάρτητη από το ισραηλινό λόμπι και προέρχεται από τις χριστιανικές θρησκευτικά φονταμενταλιστικές οργανώσεις. Ο βρετανικός και ο αμερικανικός σιωνισμός προπορεύεται της εξέλιξης του σιωνιστικού κινήματος και βασίζεται σε θεόσταλτες ερμηνείες των βιβλικών προφητειών. Ο πληθυσμός, κατά ένα μεγάλο μέρος, υποστηρίζει την ιδέα της συνύπαρξης δυο κρατών, αναμφίβολα δίχως να γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ την εμποδίζουν μονομερώς. Ανάμεσα στα μορφωμένα τμήματα της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων διανοούμενων, υπήρξε πολύ λίγο ενδιαφέρον για το Ισραήλ πριν από τη μεγάλη στρατιωτική του νίκη το 1967, που ουσιαστικά καθιέρωσε την αμερικανο-ισραηλινή συμμαχία. Αυτό οδήγησε σε έναν σημαντικό ρομαντικό δεσμό με το Ισραήλ εκ μέρους των διανοούμενων. Η στρατιωτική ανδρεία του Ισραήλ και η αμερικανο-ισραηλινή συμμαχία παρείχαν έναν ακαταμάχητο πειρασμό να συνδυαστεί η υποστήριξη για την Ουάσιγκτον με τη λατρεία της δύναμης και των ανθρωπιστικών προφάσεων. Αυτό είναι ένα μεγάλο μέρος των αιτίων της υστερίας που περιγράφεις. Αλλά για να βάλουμε το πράγμα στις σωστές του διαστάσεις, οι αντιδράσεις στην κριτική των αμερικανικών εγκλημάτων είναι τουλάχιστον το ίδιο άγριες, συχνά πολύ περισσότερο πιο άγριες. Εάν μετρήσω τις απειλές θανάτου που έχω δεχθεί όλα αυτά τα χρόνια, ή τις άγριες φραστικές επιθέσεις εναντίον μου σε εφημερίδες και περιοδικά, το Ισραήλ απέχει πολύ από το να είναι ο κύριος λόγος. Το φαινόμενο δεν περιορίζεται με κανέναν τρόπο μόνον στις ΗΠΑ. Παρά τη μεγάλη αυταπάτη που επικρατεί, η Δυτική Ευρώπη δεν είναι πολύ διαφορετική - αν και, φυσικά, είναι πιο ανεκτική στην κριτική των αμερικανικών ενεργειών. Τα εγκλήματα των άλλων τείνουν συνήθως να είναι ευπρόσδεκτα, προσφέροντας ευκαιρίες για να προβάλει κάποιος τις (δήθεν) δικές του βαθιές ηθικές δεσμεύσεις».

Η «σύμμαχος» Τουρκία

Η Τουρκία, πιθανώς έχοντας αντιληφθεί ότι μια θέση ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. απέχει ακόμα μερικές δεκαετίες από το να γίνει πραγματικότητα, βρίσκεται στο στάδιο να ξετυλίγει μια νέα οθωμανική στρατηγική προς τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Θεωρείς ότι αυτή η στρατηγική θα αναπτυχθεί πιθανώς με τη συνεργασία των Ηνωμένων Πολιτειών ή με την αντίθεσή τους;

• «Η Τουρκία φυσικά είναι ένας πολύ σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ, σε τόσο μεγάλο βαθμό έτσι ώστε να μετατραπεί από την κυβέρνηση του Κλίντον ως η μεγαλύτερη χώρα-αποδέκτης αμερικανικών όπλων (μετά το Ισραήλ και την Αίγυπτο, που αποτελούν μια ξεχωριστή κατηγορία). Ο Κλίντον προσέφερε τεράστιο στρατιωτικό εξοπλισμό στην Τουρκία για να τη βοηθήσει να πραγματοποιήσει μια απέραντη εκστρατεία δολοφονίας, καταστροφής και τρόμου ενάντια στην κουρδική μειονότητά της. Η Τουρκία είναι επίσης σημαντικός σύμμαχος του Ισραήλ από το 1958, μέρος μιας γενικής συμμαχίας μη αραβικών κρατών, κάτω από την αμερικανική αιγίδα, με στόχο τον έλεγχο σημαντικών πηγών ενέργειας στον κόσμο, προστατεύοντας τους κυβερνώντες δικτάτορες από αυτό που αποκαλούν "ριζοσπαστικό εθνικισμό" ένας ευφημισμός για τους λαούς. Οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις έχουν μερικές φορές εισέλθει σε κρίση. Αυτό συνέβη στην περίπτωση της περιόδου όπου οι ΗΠΑ προετοιμάζονταν για την εισβολή στο Ιράκ και η τουρκική κυβέρνηση, υποκύπτοντας στη θέληση του 95% του πληθυσμού της, αρνήθηκε να συμμαχήσει. Αυτή η στάση προκάλεσε οργή στις ΗΠΑ. Ο Πολ Γούλφοβιτς απεστάλη για να διατάξει την ανυπάκουη κυβέρνηση να διορθώσει τους κακούς τρόπους της, να ζητήσει συγγνώμη από τις ΗΠΑ και να αναγνωρίσει ότι το καθήκον της είναι να βοηθάει τις ΗΠΑ. Αυτά τα ευρέως δημοσιοποιημένα γεγονότα σε καμία περίπτωση δεν υπονόμευσαν τη φήμη του Γούλφοβιτς στα φιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης ως "ιδεαλιστή" της κυβέρνησης Μπους, πλήρως στρατευμένου στην προώθηση της δημοκρατίας. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας είναι σήμερα επίσης κάπως τεταμένες, αν και η συμμαχία διατηρείται σε ισχύ. Η Τουρκία έχει αρκετά φυσικές πιθανές σχέσεις με το Ιράν και την Κεντρική Ασία και μπορεί να τις επιδιώξει στο μέγιστο δυνατό βαθμό, αυξάνοντας ίσως πάλι τις εντάσεις με την Ουάσιγκτον. Αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να είναι πάρα πολύ πιθανό να συμβεί στη δεδομένη στιγμή. Αντιθέτως, προβλέπω να γίνουν προσπάθειες στενότερης προσέγγισης των ΗΠΑ προς την Τουρκία για να παίξει ακόμα σημαντικότερο ρόλο στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία».

Στην πρώτη ομιλία του προς το αμερικανικό έθνος, ο Ομπάμα μίλησε για «την ώρα της απόδοσης λογαριασμού» και έκανε λόγο για «σταυροδρόμι της Ιστορίας». Συνοψίζοντας όλα όσα ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των συζητήσεων, προβλέπεις μια νέα αμερικανική εποχή στον ορίζοντα;

• «Δεν υπάρχει καμία σοβαρή ένδειξη οποιασδήποτε μεγάλης κλίμακας αλλαγής. Αλλά ολόκληρη η παγκόσμια κατάσταση είναι πολύ λεπτή και είναι ασαφές πώς θα αντιδράσουν οι λαϊκές δυνάμεις κάτω από την πίεση πολύ σοβαρών κρίσεων. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο την τρέχουσα οικονομική κρίση, η οποία είναι πολύ σοβαρή και μπορεί να αποδειχθεί πολύ χειρότερη απ' ό,τι ήδη θεωρούμε ότι είναι, αλλά και τις πραγματικές απειλές προς την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, όπως οι απειλές από τα πυρηνικά όπλα και την περιβαλλοντική καταστροφή. Ή ακόμα και από την κρίση της δυσλειτουργικής δημοκρατίας. Στις ΗΠΑ, παραδείγματος χάριν, το 80% του πληθυσμού θεωρεί ότι η κυβέρνηση λειτουργεί για τους "λίγους και τα ειδικά συμφέροντα", όχι για το λαό, και υπάρχουν πολύ πιο ριζοσπαστικά αντι-εταιρικά κινήματα και τάσεις που υποβόσκουν σήμερα στην κοινωνία.

Η πρόβλεψη για τις ανθρώπινες υποθέσεις ήταν πάντα ένα πολύ αβέβαιο θέμα. Το ίδιο ισχύει και σήμερα». *

• Του ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 14/03/2009