«Στην Ελλάδα δεν αισθάνομαι τουρίστας»

Massimo Peri

Της Αννας Γριμάνη, Η Καθημερινή

• Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Την ελληνικότητα δεν την αναγνωρίζω ούτε ως αίσθημα ούτε ως συνείδηση. Οπως η ιταλικότητα, η ισπανικότητα, η γερμανικότητα, η ελληνικότητα είναι ουσιαστικά ένα ιδεολόγημα εθνικιστικού χαρακτήρα που μπορεί να συγκινούσε τον Περικλή Γιαννόπουλο, αλλά που κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε σαν όρο να τον καταργήσουμε για λόγους... διανοητικής υγιεινής.

• Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.

Το πορτοκάλι που μου χάρισε ένας μανάβης στην οδό Σόλωνος, όταν, πριν από σαράντα χρόνια, βρέθηκα στην Αθήνα χωρίς τάλιρο στην τσέπη και πέθαινα της πείνας.

• Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.

Ο ανάπηρος στη δημοσιά, το κομμένο πόδι στο μουσείο κι ο ανδριάντας του Μαυροκορδάτου.

• Αυτό που με χαλάει.

Οι διαφημίσεις, ιδιαίτερα των ιταλικών προϊόντων, και το τσιμέντο που καταστρέφει τις παραλίες.

• Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;

Εξαρτάται από την περίπτωση. Π.χ. αν ένας Ελληνας παρουσιάζεται σ' ένα διαγωνισμό για μια πανεπιστημιακή θέση «νεοελληνικής φιλολογίας» στην Ιταλία, η ελληνική ταυτότητα τον βλάπτει. Μπορεί να είναι εξαιρετικός φιλόλογος, μπορεί να ξέρει τα πάντα... θα προτιμηθεί κάποιος Ιταλός. Εκτός αν πρόκειται για Ελληνίδα με καλές προθέσεις. Τότε τα πράγματα αλλάζουν.

• Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;

Σίγουρα παράγει, αλλά το ζήτημα είναι τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «πολιτισμός». Οσο για τη «ρητορική ελληνικότητα», δεν ξέρω. Για μένα η ρητορική είναι κάτι πολύ σοβαρό, νομίζω μάλιστα ότι διάφορες πολιτικές και πολιτισμικές δυσκολίες του σημερινού κόσμου προέρχονται από το γεγονός ότι η ρητορική καταργήθηκε στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.

• Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;

Με τον πολιτισμό τους. Ο οποίος όμως, όπως είπα παραπάνω, αποτελεί πρόβλημα (βέβαια για όλους, όχι μόνο για τους Ελληνες).

• Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.

Γιατί με συγκινεί κι εμένα μια ελληνική λεπτομέρεια. Το πρέπει μου όμως δεν είναι ελληνικό: να αποδημήσουμε, να φύγουμε από την Ιταλία τώρα που μας καβάλησε ο κύριος Καναλάρχης. Καλύτερα στη ζούγκλα!

• Ο Ελληνας ποιητής μου.

Ο Δημήτριος Βερναρδάκης, του οποίου τα κείμενα ήταν τα μόνα που είχα στη διάθεσή μου τότε που ζητιάνευα πορτοκάλια και ψωμί στους δρόμους της Αθήνας. Δεν ξέρω άλλον τραγικό ποιητή που να 'ναι τόσο κωμικός.

• Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.

Στην Ελλάδα (αλλά και στην Κύπρο) δεν αισθάνομαι τουρίστας.

• Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.

Μια οδός που, αρχής γενομένης από τον 19ο αιώνα -δημιουργία του ελληνικού κράτους-, δυστυχώς ολοένα και συρρικνώνεται.

• * Ο ελληνιστής Massimo Peri κατέχει την έδρα νεοελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Padova. Πριν από μερικές εβδομάδες δίδαξε στην Eλλάδα, στο πλαίσιο των Σεμιναρίων Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού που οργανώνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών.