Πρακτική αξία του ρατσισμού

Γράφει ο Aντωνης Καρκαγιαννης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17/5/2009

• Η Ευρώπη πολιορκείται από τους μετανάστες, νόμιμους και παράνομους. Οχι μόνο η Ευρώπη, αλλά κάθε χώρα και περιοχή που συμβαίνει να βρίσκεται σε επίπεδο ανάπτυξης έστω και λίγο ανώτερο από τις χώρες με τις οποίες γειτνιάζει. Η Ελλάδα, καθώς βρίσκεται στα ανατολικά όρια της Ευρώπης, αντιμετωπίζει ειδικότερο πρόβλημα, γιατί αποτελεί μία από τις κυριότερες εισόδους μεταναστών. Με όλους τους κινδύνους της σχηματικότητας και της γενίκευσης θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο σχετικά ανεπτυγμένος κόσμος πολιορκείται από τον σχετικά υπανάπτυκτο και καθυστερημένο. Πολιτικά το σχήμα αυτό θυμίζει αρκετά τήν άποψη του Μάο, που έβλεπε την κύρια κοινωνική σύγκρουση στην πολιορκία του Κέντρου από την Περιφέρεια.

• Το φαινόμενο δεν είναι νέο, είναι πολύ παλαιό και παρακολουθεί την ανθρώπινη ιστορία, αλλά και την ιστορία της Φύσης. Είναι ένα είδος φυσικού συστήματος συγκοινωνούντων δοχείων, που αδυσώπητα κατανέμει την τροφή, το νερό, τον χώρο και όλα τα μέσα της ζωής. Κατά καιρούς εκδηλώνεται με τεκτονικές μετακινήσεις μεγάλων πληθυσμών, που όσες φορές σημειώθηκαν άλλαξαν τον πολιτισμό και τη γεωγραφική του κατανομή. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η σύγχρονη μετανάστευση δεν θα πάρει τη μορφή της τεκτονικής μετατόπισης και ανάμειξης πληθυσμών και πολιτισμών. Η συνεχής και επιταχυνόμενη ανακατανομή της εργασίας, του πλούτου και της φτώχειας (παλαιότατο επίσης φαινόμενο που στην εποχή μας πήρε ιλιγγιώδη ρυθμό και πλανητική έκταση και ονομάσθηκε «παγκοσμιοποίηση») παρακινεί δυναμικά τις πληθυσμιακές μεταρρυθμίσεις.

• Οι πολιορκούμενες περιοχές και χώρες αισθάνονται την ανάγκη να αμυνθούν. Να υπερασπίσουν αγαθά που τα θεωρούν δικά τους. Την τροφή, την εργασία, τον χώρο, τον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό. Αλήθειες και ψέματα, μύθοι και πραγματικότητες διεγείρουν ένστικτα άμυνας, συλλογικές φοβίες, δημιουργούν προκαταλήψεις: οι μετανάστες θα μας πάρουν τις δουλειές προσφέροντας φθηνότερη και «κατώτερη» εργασία. Από ανάγκες άμεσης επιβίωσης ωθούνται και εθίζονται στην παραβατικότητα, από μικροκλοπές ώς τις ληστείες και τους φόνους, από το παρεμπόριο των δρόμων ώς τη δραστήρια διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, λαθραίων εμπορευμάτων, όπλων και γυναικών, από την απλή διαμαρτυρία σε πράξεις τρομοκρατίας.

• Για τους ίδιους λόγους συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιοχές των μεγάλων πόλεων, υποβαθμισμένες, και τις υποβαθμίζουν ακόμη περισσότερο. Μεταφέρουν εκεί ξένες συνήθειες και ξένο πολιτισμό, τις μεταξύ τους σχέσεις και αντιθέσεις, διεκδικούν τον χώρο και σταδιακά εκτοπίζουν τον γηγενή πληθυσμό. Είναι «από τη φύση τους» επιθετικοί και βρώμικοι (!), εκπέμπουν άλλη μυρουδιά, έχουν διαφορετικό χρώμα, διαμορφώνουν «ξένη χώρα» μέσα στη χώρα. Είναι τα «γκέτο» των μεταναστών, με άλλους νόμους, άλλες συνήθειες, άλλο χρώμα, άλλες μυρουδιές, άλλες θρησκείες, άλλο πολιτισμό. Την εικόνα τη γνωρίζουμε ήδη από όλες τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης και από την Αθήνα. Μπορούμε να πούμε ότι συσσωρεύονται σε αλλεπάλληλα στρώματα όλα τα πρωταρχικά δεδομένα ενός γενικευμένου ρατσισμού.

• Συνήθως ο ρατσισμός συνοδεύεται και συνυπάρχει με την τάση του ντόπιου πληθυσμού όλων των τάξεων, ιδιαίτερα των κατωτέρων, να επωφεληθεί από τη φθηνή εργασία του μετανάστη ώς το σημείο της άγριας εκμετάλλευσης και της καταπίεσης πέρα από τα όρια της νομιμότητας. Να επωφεληθεί ακίνδυνα και από όλες τις μορφές παραβατικότητας του μετανάστη. Τα τελευταία περίπου είκοσι χρόνια παρακολουθούμε φαινόμενα άγριας συμπεριφοράς έναντι των μεταναστών, καταπίεσης και κοινωνικής αποστροφής την ίδια στιγμή που θεωρούμε χρήσιμη ή απαραίτητη και συμφέρουσα την εργασία τους στους πιο άχαρους και κακοπληρωμένους τομείς. Είναι η πρακτική αξία και η πρακτική σκοπιμότητα του ρατσισμού και της κοινωνικής καταπίεσης των μεταναστών.

• Μέσα σ’ αυτό το κλίμα παρατηρείται τελευταία, στη χώρα μας και σε άλλες χώρες, η επεξεργασία και μεθόδευση μέτρων καταστολής των μεταναστών και της μετανάστευσης, με «λαϊκή υποστήριξη». Ηδη στην Ελλάδα σχεδιάζονται στρατόπεδα συγκέντρωσης «λαθρομεταναστών» και στην Ιταλία θεσπίστηκαν αυστηρότατες ποινές για τη «λαθρομετανάστευση» και την υποδοχή «λαθρομεταναστών».

• Δεν θα αξιολογήσουμε την «ηθική» αυτών των μέτρων. Την αποτελεσματικότητά τους θα αμφισβητήσουμε. Από τη μέχρι τώρα πείρα, όταν τα κράτη αναθέτουν στον χωροφύλακα και στον δικαστή να λύσουν δύσκολα κοινωνικά προβλήματα, όπως π. χ. είναι τα ναρκωτικά και η μετανάστευση, τα πράγματα περιπλέκονται, τα προβλήματα διογκώνονται και δημιουργούνται ισχυρά κίνητρα διαφθοράς.

• Η μετανάστευση δεν καταστέλλεται, αλλά δεν είναι βέβαιο αν πραγματικά θέλουμε την καταστολή της. Μάλλον επιδιώκουμε να επαυξήσουμε την ωφέλεια από τη μετανάστευση και από την καταπίεση των μεταναστών. Η πλέον ώριμη ομάδα μεταναστών στη χώρα μας είναι οι Αλβανοί. Αντιμετωπίζουν πάμπολλα και σοβαρά προβλήματα ζωής, εργασίας και εκπαίδευσης, καθώς και απόλυτης επικοινωνίας με τη χώρα τους. Οι κυβερνήσεις, αντί να τα επιλύσουν με μια συνολική μεταναστευτική πολιτική, αφήνουν πόρτες και παράθυρα «παρανομίας» για να έχουν πρακτική εφαρμογή τα κατασταλτικά μέτρα και η καταπίεση. Τα αποτελέσματα αυτής της τακτικής θα τα αναζητήσουμε μιαν άλλη φορά.