Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 31 Μαΐου 2009
- Το 1946, πάνω στα ερείπια μιας Ευρώπης ηθικά, πολιτικά και υλικά κατεστραμμένης, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ δήλωνε με ενθουσιασμό: «Αν η Ευρώπη ήταν ενωμένη, τα 400 εκατομμύρια των κατοίκων της θα γνώριζαν απεριόριστη ευτυχία, ευημερία και επιτυχία». Σήμερα, η απειλή είναι η αντίθετη: αν η Ευρώπη κατακερματιστεί υπό την πίεση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι πολιτικοί ηγέτες της και τα 500 εκατομμύρια των κατοίκων της θα πληγούν από ατελείωτη δυστυχία, φτώχεια και ντροπή.
*Πριν από είκοσι χρόνια, έπεφτε ξαφνικά το Τείχος του Βερολίνου και ακολουθούσε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και της διπολικής παγκόσμιας τάξης που επιβλήθηκε από τον Ψυχρό Πόλεμο. Σήμερα, το καπιταλιστικό μοντέλο -η ιδέα ότι η λύση σε όλα τα προβλήματα είναι η ελεύθερη αγορά- ο θρίαμβος του οποίου υμνήθηκε εκείνη την εποχή, κινδυνεύει να έχει το ίδιο τέλος και να συμπαρασύρει στην πτώση την Ευρωπαϊκή Ενωση.
*Πού να βρούμε στις μέρες μας την παθιασμένη στάση ενός Τσόρτσιλ, μια προφητική και οραματική φωνή, η οποία θα βοηθήσει τους Ευρωπαίους να κατανοήσουν ότι ο επαρχιωτισμός και ο εθνικισμός, που διαδίδονται μέσα στην παγκόσμια κρίση, όχι μόνο θέτουν σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό θαύμα -το ότι έγινε δυνατό να μετατραπούν οι παλιοί εχθροί σε καλούς γείτονες- αλλά απειλούν να μας καταστρέψουν; Προφανώς κανείς δεν το επιδιώκει. Αλλά κανείς δεν ήθελε ούτε και το κοινωνικό κράτος για τους πλούσιους και το νεοφιλελευθερισμό για τους φτωχούς, δηλαδή την κατάσταση στην οποία βρεθήκαμε ξαφνικά σήμερα.
*Το περασμένο φθινόπωρο, το τραπεζικό κραχ έδωσε επιτέλους ένα δυνατό τράνταγμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αφυπνίζοντάς την από τον ναρκισσιστικό της λήθαργο.
Σκέφτηκα τότε: τι σπουδαία ευκαιρία! Ποιος άλλος, αν όχι η Ευρωπαϊκή Ενωση, διαθέτει την αναγκαία εμπειρία για να επικαλεστεί ένα υπερεθνικό κοινό αγαθό; Το ευρωπαϊκό μοντέλο συνεργασίας μεταξύ των κρατών, που αποβλέπει στο να ενισχύει την κοινή εξουσία, φαινόταν επιτέλους να έχει κατακτήσει μια νέα ιστορική διάσταση.
*Παρά τις αντεγκλήσεις μεταξύ του Σαρκοζί, της Μέρκελ και του Μπράουν στις βδομάδες που προηγήθηκαν της διάσκεψης των G20, το πακέτο που συμφωνήθηκε αποκαλύφθηκε ένα μικρό θαύμα. Αλλά είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκές. Πρόσφατα, η Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε: οι επίμονες ενδείξεις «αναδίπλωσης στο εσωτερικό των εθνικών συνόρων» συνεχίζουν να εμποδίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Αν η μεγάλη ύφεση της δεκαετίας του 1930 δίδαξε κάτι, αυτό είναι ακριβώς το ότι η οπισθοδρόμηση προς το εθνικιστικό ιδεώδες είναι μοιραία, επειδή μετατρέπει την απειλή της καταστροφής σε πραγματικότητα, δηλαδή σε κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας.
*Η ανεργία αυξάνεται εντυπωσιακά σε όλο τον κόσμο. Κύματα κοινωνικών ταραχών και οργής ενάντια στους μετανάστες ξεσπούν ήδη στις ευρωπαϊκές ακτές. Και τώρα, ξαφνικά, το φάσμα της χρεοκοπίας σε εθνικό επίπεδο χτυπάει τις πόρτες του πλούσιου και ασφαλούς ευρωπαϊκού παραδείσου. Η κρίση έχει πλήξει την περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης -τα νέα κράτη-μέλη της Ανατολικής Ευρώπης.
Μετά την προδοσία του κομμουνιστικού συστήματος, οι μετριοπαθείς αυτών των χωρών, που υποστήριξαν τις ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις, σήμερα αισθάνονται άλλη μία φορά εξαπατημένοι και αποδιωγμένοι από το καπιταλιστικό σύστημα. Μέχρι πρόσφατα τους παρακινούσαν να ακολουθήσουν «το παράδειγμα των άλλων», που αποκαλύφθηκε ότι είναι το χειρότερο.
*Αν δεν υπήρχε η Ευρωπαϊκή Ενωση, θα ήταν αναγκαίο να την επινοήσουμε σήμερα. Μακράν του να είναι μια απειλή για την εθνική κυριαρχία, στις αρχές του 21ου αιώνα είναι ακριβώς η Ενωση αυτή που καθιστά δυνατή την εθνική κυριαρχία.
Στην κοινωνία του παγκόσμιου κινδύνου, μπροστά στην επικίνδυνη συσσώρευση των παγκόσμιων προβλημάτων που αντιστέκονται στις εθνικές λύσεις, τα έθνη-κράτη από μόνα τους αποκαλύπτονται αδύναμα και ανίκανα να ασκήσουν κυριαρχία. Η συλλογική κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ενωσης αντιπροσωπεύει, επομένως, τη μοναδική ελπίδα κάθε έθνους και κάθε πολίτη για μιαν ελεύθερη και ειρηνική ζωή. Εκείνοι που βλάπτουν την Ενωση βλάπτουν τους εαυτούς τους. Αν τα μέλη απαρνηθούν τις ευθύνες τους για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε μια φρενίτιδα εθνικών αντανακλαστικών, τότε όλοι θα βγουν χαμένοι.
*Η Ευρώπη δεν χρειάζεται λιγότερη Ευρώπη αλλά περισσότερη Ευρώπη. Η κρίση δείχνει ότι η νομισματική ένωση δεν μπορεί να τελειοποιηθεί παρά μόνο με την πολιτική ένωση. Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν έχουμε δει καμιά κοινή οικονομική, βιομηχανική και κοινωνική πολιτική, η οποία, μέσω της κυριαρχίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θα μπορούσε να παρέμβει για να δώσει μιαν αποτελεσματική απάντηση στην κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου