Κήνσορες… πληρωμένοι!

Φυλάξου... αριστερά!

Πληρωμένοι πανεπιστημιακοί κονδυλοφόροι γράφουν στο «Βήμα» για τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ και το διαγράφουν από τα δελτάρια της πολιτικής ιστορίας. Ως «απόψεις πανεπιστημιακών» αναφέρονται στο εισαγωγικό του αφιερώματος «Η ιδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ και η στροφή προς τα αριστερά». Πρόκειται για πανεπιστημιακούς που είναι τακτικοί επ’ αμοιβή συνεργάτες του «Βήματος» - γι’ αυτό και τους λέμε «πληρωμένους». Εάν δεν πληρώνονται, να το δηλώσουν και τότε θα δω με άλλη ματιά τις απόψεις τους που υποτίθεται ότι πηγάζουν από το εργαστήριο των πολυκύμαντων σκέψεών τους.

Με μεγαλειώδεις απλές προτάσεις ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης αποφαίνεται πομπωδώς («Η ατελεύτητη εκδρομή του ΠαΣοΚ», «Το Βήμα», 18/11/2007): «Το ΠαΣοΚ δεν υπήρξε ποτέ αριστερό κόμμα ούτε θα μπορούσε να είναι…»! Εγώ για την ώρα, το μόνο που θα μπορούσα να σημειώσω πάνω σε αυτό το απόφθεγμα, είναι ότι υπάρχει μια γκρίζα ζώνη ανάμεσα στην επιστήμη της κλασικής φιλολογίας την οποία υπηρετεί ο καθηγητής Γιατρομανωλάκης και στις πολιτικές θέσεις του ενός ή του άλλου κόμματος. Από τη στιγμή που ο καθηγητής λειτουργεί ως συνήγορος της γραμμής ενός εκδοτικού συγκροτήματος, αρχίζω να αμφιβάλλω για την ανιδιοτέλεια των σκέψεων και τη δυναμική των επιχειρημάτων του. Η λεγόμενη «στρατευμένη συνηγορία» αναιρεί την ιδιότητα του «ανεξάρτητου επιστήμονα».

Εγώ δεν βγαίνω ως αυτόκλητος υπερασπιστής του ΠΑΣΟΚ, αλλά ως αριστερός που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετέχω στην πολιτική, κοντά στον «κεντροαριστερό» Ανδρέα Παπανδρέου της προδικτατορικής περιόδου (τότε ήμουν μαθητής του Λυκείου και στις γραμμές της ΕΔΗΝ Πατησίων) και στο Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα από την ημέρα της ίδρυσής του. Συνεπώς υπερασπίζομαι καταρχήν τη δική μου πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση και, φυσικά, την τοποθέτηση του πολιτικού χώρου που αποτέλεσε το «όχημα» για να αλλάξουμε (όσο την αλλάξανε και νομίζω προς το καλύτερο) την ελληνική κοινωνία.

Ας διαβάσουμε μαζί την ιδρυτική διακήρυξη βασικών αρχών και στόχων: Ποιος ήταν ο βασικός στόχος του ΠΑΣΟΚ; Να δημιουργήσει μια πολιτεία απαλλαγμένη από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, απαλλαγμένη από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, πολιτεία ταγμένης στην προστασία του Έθνους και στην υπηρεσία του Λαού. Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σε όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν. Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία, σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του λαού αλλά της οικονομικής ολιγαρχίας. […] Η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί το θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας. Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Έλληνας, το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της χώρας. Για να εξασφαλιστεί η εργασία και η κατοικία σε όλους τους Έλληνες. Για να καταργηθούν τα προνόμια των λίγων στην ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη. Για να προστατευτούν η μητέρα, το παιδί, τα γερατειά. Για να κατοχυρωθεί η κοινωνική και η οικονομική ισότητα των δύο φύλων. Για να ελευθερωθεί η σκέψη και να γίνει η παιδεία κτήμα όλων των Ελλήνων…

Όλα αυτά δεν σημαίνουν «αριστερά»; Ή... σύμφωνα με τον κ. Γιατρομανωλάκη, τι σημαίνουν; Δεν χρειάζονται οι ιερεμιάδες για το τι ακολούθησε. Είναι σαφές ότι το συντεταγμένο ΠΑΣΟΚ πάλεψε και εν τινι μέτρω κατάφερε να πετύχει πολλά. Σε τελευταία ανάλυση τι σημαίνει «αριστερά»; Μήπως είναι καμιά κονσέρβα που δεν κατάφερε το ΠΑΣΟΚ να την ανοίξει;

Και για ποιο λόγο να λέγονται «αριστερά» εκείνες οι δυνάμεις που συνεργάστηκαν με τη «δεξιά» την περίοδο του 1989 και επιχείρησαν να κλείσουν στη φυλακή τον Ανδρέα Παπανδρέου, χαρακτηρίζοντας συλλήβδην όλους τους οπαδούς και ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ ως «κλέφτες»; Τι είναι εκείνο που χαρακτηρίζει κάποιον «αριστερό» ή έναν οποιοδήποτε πολιτικό φορές ως «αριστερό».

Μήπως είναι η σφραγίδα που κρατάει το ΚΚΕ, μήπως είναι οι δηλώσεις των «αναθεωρητών» που καυχώνται από την εποχή της διάσπασης ότι δεν είναι δογματικοί, μήπως είναι οι δηλώσεις του κάθε διανοούμενου του σαλονιού ότι «αριστερός» είναι εκείνος που συνεργάζεται με τη «δεξιά» και πολεμάει το ΠΑΣΟΚ;

Οι απόψεις του κάθε πανεπιστημιακού που αποφαίνεται για την «αριστεροσύνη» του ΠΑΣΟΚ δεν πλασάρονται ως απόψεις με πολιτική βάση και προσανατολισμό αλλά ως απόψεις που πρέπει να επιβληθούν ως αλήθειες! Απλώς νιώθω ότι η επιχειρηματολογία των πανεπιστημιακών –που διαβάζω με ενδιαφέρον άλλα κείμενά τους σχετικά με την επιστήμη τους–, για να ξεθεμελιώσουν το «αριστερό» προφίλ του ΠΑΣΟΚ είναι μια επιχειρηματολογία τετριμμένη που προσπαθεί να αποδείξει μια προκαθορισμένη αλήθεια, τη δική τους αλήθεια, που περισσότερο φαίνεται θεολογική. Οι αντι-ΠΑΣΟΚικές εμμονές δεν υπάρχει περίπτωση να βοηθήσουν στην εξήγηση ενός πολιτικού φαινομένου.

Ο προσανατολισμός της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ σε όλα τα μεγάλα εθνικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά και θεσμικά προβλήματα του λαού ήταν σαφής και συγκεκριμένος. Ενεργά αδέσμευτη και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που προώθησε την εθνική ανεξαρτησία, ανάληψη σταυροφορίας για την αποκλιμάκωση της έντασης και την εμπέδωση της ειρήνης, ενίσχυση και υποστήριξη των δημοκρατικών θεσμών με νέες μορφές λαϊκής συμμετοχής και πρωτοβουλίας, οργάνωσης και κινητοποίησης, μέσα στα πλαίσια του αποκεντρωμένου δημοκρατικού προγραμματισμού και στο σχεδιασμό και στην υλοποίησή του, για τη δημιουργία νέων παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων. Δεν θα κάνω εδώ απολογισμό, αλλά ακροθιγώς υπογραμμίζω ορισμένα στοιχεία μιας πολιτικής που αλλού απέδωσε και αλλού δεν απέδωσε. Άλλωστε το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν ποτέ δογματικό.

Τον Οκτώβριο του 1975 ένα άρθρο του Ανδρέα με τίτλο «Ο Μαρξ, ο Λένιν και η δικτατορία του προλεταριάτου», που το είχα δημοσιεύσει στο περιοδικό της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ «Αγωνιστής» (τότε ήμουν διευθυντής του περιοδικού), μας είχε δώσει την πίστη ότι συμβάλλουμε στο ξεκαθάρισμα των σχέσεών μας με το λενινισμό, διότι πολλοί σύντροφοι είχαν μπλεχτεί τότε στα γρανάζια μιας σύγχυσης κι έπρεπε να γίνει σαφές ότι η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη δεν συμβιβαζόταν με το λενινισμό, τόσο στη θεωρία όσο και στο πλάνο της πολιτικής πρακτικής. Ο Ανδρέας, λοιπόν, μας έδωσε υλικό. Ξεκαθάρισε αυτονόητα πράγματα με απλά λόγια:

Ο Λένιν σα θεωρητικός και πολιτικός έθεσε τα θεμέλια τόσο του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» όσο και της «δικτατορίας της κομματικής γραφειοκρατίας». Και αποτελεί έτσι αναπόσπαστο τμήμα μιας ιστορικής εξέλιξης που κάθε άλλο παρά δικαιώνει το όραμα του Μαρξ. Για το ΠΑΣΟΚ, τόσο η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας όσο και η έννοια της κοινωνικής απελευθέρωσης έρχονται σε άμεση και αμείλικτη αντίθεση τόσο με την παντοδυναμία οποιασδήποτε φωτισμένης πρωτοπορίας, όσο και με την υποταγή του εργαζόμενου λαού σε νέους άρχοντες – όποιοι κι αν είναι αυτοί.

Το γεγονός, λοιπόν, ότι δεν ήμασταν «λενινιστές», αυτό δεν σήμαινε συγχρόνως ότι δεν ήμασταν και «αριστεροί». Διότι πού ακούστηκε να λέγεσαι "αριστερός" εφόσον ήσουν και λενινιστής!

Ωστόσο, το άρθρο αυτό του Ανδρέα, είχε τότε ενοχλήσει τους ινστρούκτορες του ΚΚΕ. Μάλιστα δε ο Ανδρουλάκης από τον «Οδηγητή» έκανε το κήρυγμά του, διαδηλώνοντας πως αυτός και οι σύντροφοί του είναι οι μοναδικοί φορείς της μαρξιστικής σκέψης και αναγνωρίζοντας για τον εαυτό τους το… αλάθητο! Έγραψε, τότε, λοιπόν, ότι «μόνο με την παρέμβαση του Κομμουνιστικού Κόμματος, του φορέα της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, το αυθόρμητο ανυψώνεται ως το επίπεδο του συνειδητού». Ξεκινώντας μ’ αυτή την προϋπόθεση φυσικό ήταν να θεωρεί όλους τους άλλους σαν «αιρετικούς», «μικροαστούς», «τελευταία προγεφυρώματα της αντίδρασης» και άλλα ηχηρά παρόμοια. Κι εμείς, από τον «Αγωνιστή» γράφαμε ότι, μη διεκδικώντας κανένα αλάθητο, μη αναγνωρίζοντας καμιά μαρξιστική αγία έδρα, αναλύουμε με επιστημονικό τρόπο και σύμφωνα με τις αρχές του διαλεκτικού υλισμού την πνευματική παράδοση των κλασικών και τη μέχρι σήμερα ιστορική εμπειρία για να προχωρήσουμε στη σύνθεση των θέσεών μας που έχουν να λύσουν τα σύγχρονα προβλήματα του κινήματος των εργαζομένων και της μεταβατικής περιόδου. Δεν είχαμε ούτε έχουμε να μοιράσουμε τίποτα με καμιά τάση ή «σχολή» της παραδοσιακής ή της νέας αριστεράς, αλλά αντιμετωπίζουμε κριτικά τις θέσεις και τα συμπεράσματά τους.

Το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα στη συνέχεια είναι ένα άλλο ζήτημα και όχι του παρόντος σημειώματος. Κύριε Γιατρομανωλάκη, το ΠΑΣΟΚ υπήρξε αριστερό κόμμα και θα μπορούσε να είναι και τώρα...

Θα υπάρξει και συνέχεια. Πάνω στα άρθρα του Α. Πανταζόπουλου "Χωρίς ταυτότητα" και του Γ. Βώκου «Το ζήτημα είναι ότι δεν ξέρουμε κατά πού βρίσκεται η Αριστερά. Ίσως να είναι μόνο θέμα προσανατολισμού»