ΤΖΟΡΤΖ ΣΟΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ ΧΡΕΩΝΕΙ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ «ΑΜΑΡΤΙΕΣ» ΤΩΝ ΗΠΑ, ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΘΑ «ΠΛΗΡΩΘΟΥΝ» ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΣΙΑ
Του ΝΕΪΘΑΝ ΓΚΑΡΝΤΕΛΣ
Οι «αμαρτίες» των ΗΠΑ κατά τα τελευταία 25 χρόνια ευθύνονται για τη χρηματοπιστωτική κρίση, δηλώνει στην «Ε» ο μεγαλοεπιχειρηματίας Τζορτζ Σόρος, επισημαίνοντας για άλλη μία φορά ότι οι αγορές δεν διορθώνονται μόνες τους.
Ο Σόρος τάσσεται υπέρ των ρυθμίσεων της αγοράς και εκτιμά ότι διακρίνεται φως στο τούνελ της χρηματοπιστωτικής κρίσης, όμως τώρα ελλοχεύει η κρίση στην «πραγματική» οικονομία. Προβλέπει, τέλος, ότι η παρούσα κρίση θα αποδυναμώσει τις ΗΠΑ και θα ενισχύσει τη διεθνή θέση της Ασίας και ειδικά της Κίνας.
«Οι κυβερνήσεις πρέπει να αναγνωρίσουν ότι οι αγορές δεν αυτοδιορθώνονται. Δεν είναι αρκετό απλώς να μαζεύουμε τα κομμάτια μετά την κρίση» (φωτ. Ass. Press) |
Αρχικά ας μιλήσουμε για τη φύση της κρίσης. Λόγω των χαμηλών επιτοκίων, της παγκόσμιας ρευστότητας και της απορρύθμισης, τα τελευταία 25 χρόνια δημιουργήθηκε μια αυτοενισχυόμενη φούσκα πιστωτικής επέκτασης, η οποία οδήγησε σε «άλογη κατάχρηση», όπως έχει ειπωθεί, στις αγορές. Τώρα έχουμε την αυτοενισχυόμενη κατάρρευση των χρηματιστηρίων και των αγορών -άλογη απόγνωση- που δεν δικαιολογείται από τις οικονομικές αρχές της πραγματικής οικονομίας. Πώς αυτή η εξέλιξη «ταιριάζει» με τη θεωρία σας για τον κατοπτρισμό και το νέο σας πρότυπο για την κατανόηση της οικονομίας;
«Το κλειδί για την κατανόηση της κρίσης, που είναι η χειρότερη από τη δεκαετία του '30, είναι να δούμε τι είχε προκληθεί μέσα στο ίδιο το οικονομικό σύστημα. Αυτό με το οποίο είμαστε αντιμέτωποι δεν είναι το αποτέλεσμα μιας εξωγενούς κρίσης που ανέτρεψε την ισορροπία, όπως υποδεικνύει το παρόν πρότυπο, το οποίο πρεσβεύει ότι οι αγορές είναι αυτορρυθμιζόμενες. Η πραγματικότητα είναι ότι οι οικονομικές αγορές τείνουν να αυτο-απορρυθμίζονται και περιστασιακά τείνουν προς την ανισορροπία και όχι την ισορροπία. Το πρότυπο που προτείνω διαφέρει από την παραδοσιακή σοφία σε δύο σημεία. Πρώτον, οι οικονομικές αγορές δεν αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές οικονομικές αρχές. Γιατί πάντα οι φιλοδοξίες των επενδυτών και των χρηματιστών τις διαστρεβλώνουν. Δεύτερον, αυτές οι διαστρεβλώσεις στις οικονομικές αγορές μπορούν να επηρεάσουν τις αρχές, όπως διαπιστώνουμε τόσο στις "φούσκες" όσο και στις καταρρεύσεις. Η ευφορία μπορεί να οδηγήσει τις τιμές των σπιτιών και των διαδικτυακών εταιρειών στα ύψη και ο πανικός μπορεί να κάνει ισχυρές τράπεζες να καταρρεύσουν. Αυτή την αμφίδρομη σύνδεση, σύμφωνα με την οποία επηρεάζεις ό,τι αντικατοπτρίζεις, αποκαλώ "κατοπτρισμό". Και αυτή είναι η αρχή με την οποία δουλεύουν στην πραγματικότητα οι οικονομικές αγορές. Η αστάθειά τους εξαπλώνεται τώρα στην πραγματική οικονομία και δεν συμβαίνει το αντίστροφο. Εν συντομία, τόσο οι συνεχόμενες περίοδοι ανάπτυξης όσο και οι φούσκες είναι ενδημικές στο οικονομικό σύστημα. Η παρούσα κατάσταση δεν σχετίζεται απλώς με τη στεγαστική φούσκα. Η στεγαστική φούσκα ήταν απλώς ο εκπυρσοκροτητής που πυροδότησε μια πολύ μεγαλύτερη φούσκα. Αυτή την υπερ-φούσκα, που δημιουργήθηκε από τη συνεχώς αυξανόμενη χρήση της πίστωσης και των χρεών, συνδυασμένων με την πεποίθηση ότι οι αγορές είναι αυτορρυθμιζόμενες. Χρειάστηκαν 25 χρόνια για να μεγαλώσει. Και τώρα έχει εκραγεί».
Με αυτά τα βήματα θα ξεκινήσει η διαδικασία επούλωσης. Αν εφαρμόσουμε αυτά τα μέτρα αποτελεσματικά, θα έχουμε ξεπεράσει τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης.
Αλλά τότε, φοβούμαι ότι είναι ο καβγάς στην πραγματική οικονομία που παίρνει φόρα. Σε αυτό το σημείο η επιδιόρθωση του οικονομικού συστήματος δεν θα ανακόψει μια δριμεία παγκόσμια ύφεση. Καθώς, υπό αυτές τις συνθήκες, ο Αμερικανός καταναλωτής δεν θα μπορεί πλέον να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας, η αμερικανική κυβέρνηση πρέπει να διεγείρει τη ζήτηση. Επειδή είμαστε αντιμέτωποι με τις απειλητικές προκλήσεις της παγκόσμιας υπερθέρμανσης και της εξάρτησης από την ενέργεια, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να προσανατολίσει οποιοδήποτε σχέδιο δημιουργίας κινήτρων προς την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών και τη δημιουργία πράσινης υποδομής. Αυτά τα κίνητρα θα πρέπει να είναι η νέα κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια οικονομία».
Στο τέλος της μέρας, δεν θα έχουμε μπροστά μας ένα εντελώς διαφορετικό παγκόσμιο οικονομικό τοπίο; Οι ΗΠΑ θα εκπέσουν από τη θέση της ισχυρότερης δύναμης. Θα έχουν, μαζί με κάποια τμήματα της Ευρώπης, κοινωνικοποιημένες τράπεζες και φορτία χρεών. Η κομμουνιστική Κίνα θα είναι η νέα οικονομική δύναμη παγκοσμίως, με άφθονη ροή κεφαλαίου και ένας μεγάλος επενδυτής στη Δύση.
«Η αμερικανική επιρροή βαθμιαία θα ελαττωθεί. Εχει ήδη μειωθεί. Τα τελευταία 25 χρόνια είχαμε ένα μόνιμο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Οι Κινέζοι και οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες είχαν πλεόνασμα. Καταναλώναμε περισσότερο απ' όσο παρήγαμε. Ενώ εμείς συσσωρεύαμε χρέη, εκείνοι αποκτούσαν πλούτο με τις οικονομίες τους. Ολο και περισσότερο οι Κινέζοι θα κατέχουν όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου, επειδή θα μετατρέπουν τα αποθέματα δολαρίων που διαθέτουν και τα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου σε πραγματικά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό αλλάζει τις σχέσεις ισχύος. Η μεταστροφή προς την Ασία αποτελεί συνέπεια των αμαρτημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών την τελευταία εικοσιπενταετία».
«Το κλειδί για την κατανόηση της κρίσης, που είναι η χειρότερη από τη δεκαετία του '30, είναι να δούμε τι είχε προκληθεί μέσα στο ίδιο το οικονομικό σύστημα. Αυτό με το οποίο είμαστε αντιμέτωποι δεν είναι το αποτέλεσμα μιας εξωγενούς κρίσης που ανέτρεψε την ισορροπία, όπως υποδεικνύει το παρόν πρότυπο, το οποίο πρεσβεύει ότι οι αγορές είναι αυτορρυθμιζόμενες. Η πραγματικότητα είναι ότι οι οικονομικές αγορές τείνουν να αυτο-απορρυθμίζονται και περιστασιακά τείνουν προς την ανισορροπία και όχι την ισορροπία. Το πρότυπο που προτείνω διαφέρει από την παραδοσιακή σοφία σε δύο σημεία. Πρώτον, οι οικονομικές αγορές δεν αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές οικονομικές αρχές. Γιατί πάντα οι φιλοδοξίες των επενδυτών και των χρηματιστών τις διαστρεβλώνουν. Δεύτερον, αυτές οι διαστρεβλώσεις στις οικονομικές αγορές μπορούν να επηρεάσουν τις αρχές, όπως διαπιστώνουμε τόσο στις "φούσκες" όσο και στις καταρρεύσεις. Η ευφορία μπορεί να οδηγήσει τις τιμές των σπιτιών και των διαδικτυακών εταιρειών στα ύψη και ο πανικός μπορεί να κάνει ισχυρές τράπεζες να καταρρεύσουν. Αυτή την αμφίδρομη σύνδεση, σύμφωνα με την οποία επηρεάζεις ό,τι αντικατοπτρίζεις, αποκαλώ "κατοπτρισμό". Και αυτή είναι η αρχή με την οποία δουλεύουν στην πραγματικότητα οι οικονομικές αγορές. Η αστάθειά τους εξαπλώνεται τώρα στην πραγματική οικονομία και δεν συμβαίνει το αντίστροφο. Εν συντομία, τόσο οι συνεχόμενες περίοδοι ανάπτυξης όσο και οι φούσκες είναι ενδημικές στο οικονομικό σύστημα. Η παρούσα κατάσταση δεν σχετίζεται απλώς με τη στεγαστική φούσκα. Η στεγαστική φούσκα ήταν απλώς ο εκπυρσοκροτητής που πυροδότησε μια πολύ μεγαλύτερη φούσκα. Αυτή την υπερ-φούσκα, που δημιουργήθηκε από τη συνεχώς αυξανόμενη χρήση της πίστωσης και των χρεών, συνδυασμένων με την πεποίθηση ότι οι αγορές είναι αυτορρυθμιζόμενες. Χρειάστηκαν 25 χρόνια για να μεγαλώσει. Και τώρα έχει εκραγεί».
Ενδημικές φούσκες...
- Ποια θα πρέπει να είναι η «ασφάλεια» για τη ρύθμιση των ανωμαλιών, που αναπόφευκτα προκαλούν αστάθεια στις οικονομικές αγορές;
- Γιατί όλες οι έως τώρα αμερικανικές προσπάθειες -το σχέδιο διάσωσης των 700 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα χαμηλά ομοσπονδιακά επιτόκια, η στήριξη των καταθέσεων- δεν καταπολέμησαν την κρίση;
Πέντε μέτρα-κλειδιά
- Τώρα που οι αμερικανικές αρχές βρίσκονται πια στον σωστό δρόμο, ποια είναι τα βασικά συστατικά της επίλυσης της κρίσης;
Με αυτά τα βήματα θα ξεκινήσει η διαδικασία επούλωσης. Αν εφαρμόσουμε αυτά τα μέτρα αποτελεσματικά, θα έχουμε ξεπεράσει τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης.
Αλλά τότε, φοβούμαι ότι είναι ο καβγάς στην πραγματική οικονομία που παίρνει φόρα. Σε αυτό το σημείο η επιδιόρθωση του οικονομικού συστήματος δεν θα ανακόψει μια δριμεία παγκόσμια ύφεση. Καθώς, υπό αυτές τις συνθήκες, ο Αμερικανός καταναλωτής δεν θα μπορεί πλέον να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας, η αμερικανική κυβέρνηση πρέπει να διεγείρει τη ζήτηση. Επειδή είμαστε αντιμέτωποι με τις απειλητικές προκλήσεις της παγκόσμιας υπερθέρμανσης και της εξάρτησης από την ενέργεια, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να προσανατολίσει οποιοδήποτε σχέδιο δημιουργίας κινήτρων προς την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών και τη δημιουργία πράσινης υποδομής. Αυτά τα κίνητρα θα πρέπει να είναι η νέα κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια οικονομία».
Στο τέλος της μέρας, δεν θα έχουμε μπροστά μας ένα εντελώς διαφορετικό παγκόσμιο οικονομικό τοπίο; Οι ΗΠΑ θα εκπέσουν από τη θέση της ισχυρότερης δύναμης. Θα έχουν, μαζί με κάποια τμήματα της Ευρώπης, κοινωνικοποιημένες τράπεζες και φορτία χρεών. Η κομμουνιστική Κίνα θα είναι η νέα οικονομική δύναμη παγκοσμίως, με άφθονη ροή κεφαλαίου και ένας μεγάλος επενδυτής στη Δύση.
«Η αμερικανική επιρροή βαθμιαία θα ελαττωθεί. Εχει ήδη μειωθεί. Τα τελευταία 25 χρόνια είχαμε ένα μόνιμο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Οι Κινέζοι και οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες είχαν πλεόνασμα. Καταναλώναμε περισσότερο απ' όσο παρήγαμε. Ενώ εμείς συσσωρεύαμε χρέη, εκείνοι αποκτούσαν πλούτο με τις οικονομίες τους. Ολο και περισσότερο οι Κινέζοι θα κατέχουν όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου, επειδή θα μετατρέπουν τα αποθέματα δολαρίων που διαθέτουν και τα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου σε πραγματικά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό αλλάζει τις σχέσεις ισχύος. Η μεταστροφή προς την Ασία αποτελεί συνέπεια των αμαρτημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών την τελευταία εικοσιπενταετία».
c 2008. GLOBAL VIEWPOINT / «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 14/10/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου