Η σημερινή χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε, ανάμεσα στα άλλα, τον επιζήμιο ρόλο εκείνων των τραπεζών που συμμετείχαν σε ένα καταστροφικό κερδοσκοπικό όργιο. Ενας οικονομολόγος από το Μπαγκλαντές, ο Μοχάμαντ Γιούνους, έχει αντίθετα καταδείξει ότι οι τράπεζες μπορούν να παίξουν έναν πολύ διαφορετικό κοινωνικό ρόλο.
Ο Γιούνους, ο δημιουργός της
Grameen Bank, της τράπεζας των φτωχών, έδωσε στην εφημερίδα «Il Manifesto» τη συνέντευξη που ακολουθεί:
- - Υποστηρίξατε κάποτε ότι «η επέκταση της τραπεζικής πίστης στους φτωχούς αποτέλεσε επαναστατικό βήμα».
«Κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσαμε να το συγκρίνουμε με τις προσπάθειες που έκαναν οι άνθρωποι για να πετάξουν. Όταν η ανθρώπινη ύπαρξη κατόρθωσε τελικά να υπερνικήσει την αντίσταση που της αντιπαρέθετε η δύναμη της βαρύτητας, πραγματοποίησε μιαν επαναστατική πράξη και, με τον ίδιο τρόπο, αυτό που έκανε η μικροπίστωση ήταν να μας απελευθερώσει από το βάρος της εγγύησης. Προηγουμένως, πράγματι, στο τραπεζικό σύστημα θεωρούσαν αδύνατο να παραχωρούν πιστώσεις χωρίς εγγυήσεις, ενώ εμείς θελήσαμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που δεν θα εξαρτάται από αυτές. Απαρνούμενοι την εγγύηση μπορέσαμε να φτάσουμε ακόμα και τους ζητιάνους και ταυτόχρονα καταργήσαμε τη μεσολάβηση των δικηγόρων. Όλα αυτά κατέστησαν την τράπεζα ελεύθερη να πηγαίνει όπου θέλει και να φτάνει στα πρόσωπα που επιθυμεί να χρηματοδοτήσει. Θελήσαμε να καταδείξουμε ότι αντίθετα με τη συμπεριφορά των συμβατικών τραπεζών, οι οποίες αρνούνται την πίστωση σε περισσότερους από τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, το τραπεζικό σύστημα μπορεί να τους περιλαμβάνει όλους».
- - Έχετε πει συχνά ότι η φτώχεια είναι «μια τεχνητή επιβολή που δημιουργήθηκε από το σύστημα». Κι ωστόσο -είναι πάντα δικά σας λόγια- «το σύστημα ενεργεί εναντίον του εαυτού του». Μπορείτε να μας το εξηγήσετε καλύτερα;
«Ολες οι ανθρώπινες υπάρξεις είναι προικισμένες με απεριόριστες δυνατότητες. Ακόμη και οι πιο φτωχοί. Αυτοί οι τελευταίοι όμως δεν είχαν την ευκαιρία να τις ανακαλύψουν και ακριβώς γι' αυτό έγιναν φτωχοί. Οσο για τις δυνατότητες, δεν υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα σε εκείνους που ζουν στο δρόμο και τους πετυχημένους επιχειρηματίες. Οι πρώτοι δεν ανακάλυψαν τις δυνατότητές τους, ενώ οι δεύτεροι τις ανακάλυψαν. Από την άλλη μεριά, το ότι οι πρώτοι δεν τα κατάφεραν δεν είναι κάτι που μπορούμε να το αποδώσουμε σε δική τους ευθύνη, επειδή το σύστημα είναι αυτό που δεν επιτρέπει σε όλους να καλλιεργούν τις δυνατότητές τους. Από δω πηγάζει η αναγκαιότητα να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον, στο οποίο όλοι να κατορθώνουν να αξιοποιούν τις δυνατότητές τους. Τα χρήματα επομένως μπορούν να γίνουν ένα εργαλείο για την εξερεύνηση των δυνατοτήτων τους και η μικροπίστωση μπορεί να γίνει αντιληπτή τόσο ως ένα σύστημα χρηματοδότησης όσο και ως ένα κίνημα που αποβλέπει στο να οικοδομήσει ένα περιβάλλον, στο οποίο να μπορεί κανείς να ανακαλύπτει το ταλέντο του και να επωμίζεται έτσι την επιμέλεια του εαυτού του».
- - Το 2006 ήσασταν ο πρώτος οικονομολόγος που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη. Γιατί το κίνημα της μικροπίστωσης είναι μια δύναμη ειρήνης;
«Με εκείνη την επιλογή έστειλαν στον κόσμο ένα πολύ ισχυρό μήνυμα: την ιδέα ότι η φτώχεια είναι μια απειλή για την ειρήνη. Από τη μεριά μου θέλησα να υπογραμμίσω ότι η φτώχεια είναι ένα γόνιμο έδαφος για τη βία, γιατί όσο μεγαλύτερη είναι η φτώχεια στην οποία ζει κανείς τόσο μεγαλύτερη είναι η απογοήτευση που συσσωρεύεται και που θα μπορούσε να γίνει καταστροφική. Προκειμένου να μπορέσουν να αυξηθούν οι πιθανότητες για την ειρήνη πρέπει επομένως να μειωθεί η φτώχεια. Εκείνοι που δεν κατορθώνουν να δουν το δεσμό για τον οποίο μιλώ, αναρωτιούνται τι σχέση έχει η φτώχεια με την ειρήνη. Γι' αυτούς η ειρήνη σημαίνει απλώς απουσία πολέμου. Η ειρήνη όμως δεν είναι μόνον η απουσία ένοπλων συγκρούσεων, αλλά είναι κάθε τόπος στον οποίο δεν καλλιεργείται η συνήθεια να βλέπουμε στους άλλους τους εχθρούς ή τους αντιπάλους που πρέπει να καταστρέψουμε.
»Πάντοτε θεωρούσα ότι όλα τα προβλήματα πηγάζουν από τον τρόπο με τον οποίο διατυπώθηκαν οι οικονομικές θεωρίες. Η ερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης που προτάθηκε από την καπιταλιστική θεωρία είναι πολύ περιορισμένη, επειδή οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές που φτιάχτηκαν για να βγάζουν χρήματα, αλλά όντα προικισμένα με περισσότερες διαστάσεις, έτοιμα να θυσιαστούν και να στρέψουν ένα μέρος της δραστηριότητάς τους προς την επίλυση των προβλημάτων των άλλων. Προκειμένου ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της ανθρώπινης ύπαρξης να εισαχθεί στον κόσμο των επιχειρήσεων, πρέπει να σκεφτούμε γύρω από τουλάχιστον δύο διακριτές μορφές επιχείρησης: μια που αποβλέπει μόνον στο να βγάζει χρήματα και μιαν άλλη που αποβλέπει στο να κάνει καλό χωρίς να θέλει να αντλήσει προσωπικά οφέλη. Στον πρώτο τύπο επιχείρησης όλα είναι για τον εαυτό μας και τίποτα για τους άλλους. Στον δεύτερο, αντίθετα, όλα είναι για τους άλλους και τίποτα για τον εαυτό μας. Εισάγοντας την κοινωνική επιχείρηση στο θεωρητικό πεδίο, τα πρόσωπα θα έχουν τελικά την ευκαιρία να επιλέξουν το αν και το πώς θα κατανείμουν τους πόρους τους και το ενδιαφέρον τους. Στην τωρινή κατάσταση, αντίθετα, δεν υπάρχουν επιλογές.
»Οι παραδοσιακές οικονομικές θεωρίες έδωσαν στον άνθρωπο ένα μόνο τύπο γυαλιών, με τα οποία βλέπει τον κόσμο μόνον από το πρίσμα της μεγιστοποίησης του κέρδους. Θεωρώ αναγκαίο να έχουμε τη δυνατότητα να βγάζουμε αυτά τα γυαλιά και να βάζουμε τα γυαλιά της κοινωνικής επιχείρησης».
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 19/10/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου