Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΔΗΜΟΥΛΗ*, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/10/2008
Η οικονομική κρίση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η απληστία των επενδυτικών τραπεζών του πλανήτη και η πλήρης απορύθμιση των τελευταίων χρόνων, με την πλήρη συνενοχή κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων, ωθούν σε ύφεση την παγκόσμια οικονομία.
*Ζούμε το οδυνηρό τέλος μιας περιόδου 30 χρόνων απόλυτης κυριαρχίας του δογματικού νεοφιλελευθερισμού. Είχαν πείσει τους περισσότερους ότι, με το αόρατο χέρι της αγοράς, όλοι θα βελτιώνουν τη θέση τους: τόσο οι φτωχοί εργάτες στην Κίνα όσο και οι πλούσιοι γιάπηδες στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Αυτό καταρρέει τώρα με πάταγο. Ολοι τρέχουν, ακόμη και οι γκουρού του νεοφιλελευθερισμού προστρέχουν στη στήριξη του κράτους. Ζητάνε τα λεφτά των φορολογουμένων για να σώσουν τις δικές τους περιουσίες. Πρόκειται, όμως, για τον «σοσιαλισμό των πλουσίων».
*Οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης, με πρώτη του Μπους, είναι απολύτως υπεύθυνες για τα σημερινά τραγικά αποτελέσματα. Η πλήρης αποδυνάμωση των μηχανισμών δημόσιου ελέγχου δεν οφείλεται σε άγνοια. Ηταν συνειδητή επιλογή.
*Τα αίτια και το μέγεθος της κρίσης έχουν τέσσερις σημαντικές παραμέτρους:
1 Επαναφέρουν με ορμή τη συζήτηση για τον ρόλο αλλά και την κατεύθυνση της δημόσιας ρύθμισης στην οικονομία, σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και σε πλανητικό επίπεδο. Θέτουν επί τάπητος, πιεστικά, την ανάγκη επιστροφής σε ένα καθεστώς αυστηρότερης ρύθμισης και εποπτείας των αγορών, με περιορισμούς στην ανεξέλεγκτη κίνηση των κεφαλαίων. Ο ίδιος ο πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισημαίνει την ανάγκη αναδιοργάνωσης του συστήματος, «γιατί η αυτορύθμιση της αγοράς δεν λειτουργεί» την ώρα που ο αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν παίρνει το Νόμπελ Οικονομίας για το 2008. Σημεία των καιρών...
2 Ωφελούν τον Ομπάμα στην κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ, καθώς ο αντίπαλός του χρεώνεται την καταστροφική οκταετία Μπους. Ταυτόχρονα, όμως, αναδεικνύουν και την αδυναμία του να προτείνει μια εναλλακτική πολιτική, για την οικονομία και τον ρόλο των ΗΠΑ στις νέες διεθνείς συνθήκες.
3 Οδηγούν σε ριζική ανακατανομή ισχύος σε πλανητική κλίμακα. Θέτουν την Ευρώπη μπροστά στη νέα πρόκληση μιας ταχύτερης ενοποίησης, με ενίσχυση των κοινωνικών και δημοκρατικών της χαρακτηριστικών. Δυστυχώς, όμως, η ευρωπαϊκή ελίτ παραμένει θλιβερά κατώτερη των περιστάσεων, διχασμένη, αμήχανη και εγκλωβισμένη σε ξεπερασμένα νεοφιλελεύθερα δόγματα.
Μια μεγάλη πρόκληση, που χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης, αλλά βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ενωση να λαγοκοιμάται στο τιμόνι. Την ώρα που η Ευρώπη καλείται επειγόντως να προσφέρει ένα άλλο υπόδειγμα, που να στηρίζει την ανάπτυξη, την κατανάλωση, τα λαϊκά εισοδήματα και μια ενιαία και δημόσια παρέμβαση, κάνει λίγα πράγματα και πάντοτε με καθυστέρηση.
4 Βρίσκουν πλήρως ανέτοιμη την ελληνική οικονομία αλλά και την κυβέρνηση για τις επερχόμενες συνέπειες.
Η χώρα βαδίζει με υψηλό έλλειμμα και χρέος, εκρηκτικό έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών και εντεινόμενες κοινωνικές ανισότητες, σε σημαντική πτώση των ρυθμών ανάπτυξης. Η Ελλάδα -και λυπάμαι που ακούω τέτοιες μπούρδες, ακόμη και από επίσημα κυβερνητικά χείλη- δεν είναι προστατευμένη νησίδα στον κόσμο. Ερχεται με μαθηματική βεβαιότητα, από το καλοκαίρι του 2009, επιδείνωση της ανεργίας, των δημόσιων εσόδων και κυρίως του λαϊκού εισοδήματος. Εχω κουραστεί να ακούω τον κ. Καραμανλή και τον κ. Αλογοσκούφη να αλλάζουν χαβά: Αρχές Σεπτεμβρίου, όταν πήραν σκληρά φορολογικά μέτρα, μας είπαν ότι το κάνουν γιατί έρχεται κρίση. Εναν μήνα αφότου έχει ξεσπάσει έντονα η κρίση, μας λένε ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε, γιατί η Ελλάδα είναι προστατευμένη.
*Ο Ρούζβελτ, που πολλοί ξαναθυμήθηκαν, δεν ήταν ούτε σοσιαλιστής, ούτε αριστερός. Ομως η σωτήρια έμπνευση του Κέινς για την τόνωση της «ενεργού ζήτησης» μέσω τεράστιων δημόσιων δαπανών στο πλαίσιο του New Deal έσωσε κυριολεκτικά την αμερικανική, αλλά και την παγκόσμια οικονομία.
Ωστόσο, το «κεϊνσιανό» κράτος πρόνοιας έχει υπονομευθεί καίρια: οι πολέμιοι του κρατικού παρεμβατισμού, με ελάχιστες εξαιρέσεις στη Σκανδιναβία, το θυσίασαν στον βωμό της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και της αχαλίνωτης απορύθμισης-απελευθέρωσης των αγορών. Αυτή, άλλωστε, ήταν και παραμένει η κυρίαρχη ιδεολογία στη χώρα μας, με ευθύνη όχι μόνο της Ν.Δ. αλλά και της κυβερνητικής πράξης του ΠΑΣΟΚ.
Ισως τώρα, λοιπόν, που το σύστημα κλονίζεται συθέμελα και ο νεοφιλελευθερισμός υφίσταται μια συντριπτική ήττα, είναι καιρός να ανακαλύψουμε ξανά τον Κέινς και το «New Deal» του...
*Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι να μπει στην άκρη αυτός ο δογματικός και ανόητος «ζουρλομανδύας» του Συμφώνου Σταθερότητας. Αυτή την ώρα χρειάζεται περισσότερο κράτος στην οικονομία, και από την άποψη της εποπτείας και των ελέγχων, και από την άποψη των δημόσιων επενδύσεων και των αναδιανεμητικών πολιτικών. Για να στηριχθεί η κατανάλωση, για να στηριχθούν οι φορολογούμενοι, οι κοινωνικά ασθενέστεροι και να τονωθεί μια ενεργός ζήτηση. Στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξει η ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική, γιατί οι νεοδημοκράτες κάνουν λάθος πράγματα σε λάθος χρόνο.
Ιδού στάδιον δόξης λαμπρόν για τη σύγχρονη αριστερά...
Αυτό καταρρέει τώρα με πάταγο. Ολοι τρέχουν, ακόμη και οι γκουρού του νεοφιλελευθερισμού προστρέχουν στη στήριξη του κράτους. Ζητάνε τα λεφτά των φορολογουμένων για να σώσουν τις δικές τους περιουσίες. Πρόκειται, όμως, για τον «σοσιαλισμό των πλουσίων».
*Οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης, με πρώτη του Μπους, είναι απολύτως υπεύθυνες για τα σημερινά τραγικά αποτελέσματα. Η πλήρης αποδυνάμωση των μηχανισμών δημόσιου ελέγχου δεν οφείλεται σε άγνοια. Ηταν συνειδητή επιλογή.
*Τα αίτια και το μέγεθος της κρίσης έχουν τέσσερις σημαντικές παραμέτρους:
1 Επαναφέρουν με ορμή τη συζήτηση για τον ρόλο αλλά και την κατεύθυνση της δημόσιας ρύθμισης στην οικονομία, σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και σε πλανητικό επίπεδο. Θέτουν επί τάπητος, πιεστικά, την ανάγκη επιστροφής σε ένα καθεστώς αυστηρότερης ρύθμισης και εποπτείας των αγορών, με περιορισμούς στην ανεξέλεγκτη κίνηση των κεφαλαίων. Ο ίδιος ο πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισημαίνει την ανάγκη αναδιοργάνωσης του συστήματος, «γιατί η αυτορύθμιση της αγοράς δεν λειτουργεί» την ώρα που ο αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν παίρνει το Νόμπελ Οικονομίας για το 2008. Σημεία των καιρών...
2 Ωφελούν τον Ομπάμα στην κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ, καθώς ο αντίπαλός του χρεώνεται την καταστροφική οκταετία Μπους. Ταυτόχρονα, όμως, αναδεικνύουν και την αδυναμία του να προτείνει μια εναλλακτική πολιτική, για την οικονομία και τον ρόλο των ΗΠΑ στις νέες διεθνείς συνθήκες.
3 Οδηγούν σε ριζική ανακατανομή ισχύος σε πλανητική κλίμακα. Θέτουν την Ευρώπη μπροστά στη νέα πρόκληση μιας ταχύτερης ενοποίησης, με ενίσχυση των κοινωνικών και δημοκρατικών της χαρακτηριστικών. Δυστυχώς, όμως, η ευρωπαϊκή ελίτ παραμένει θλιβερά κατώτερη των περιστάσεων, διχασμένη, αμήχανη και εγκλωβισμένη σε ξεπερασμένα νεοφιλελεύθερα δόγματα.
Μια μεγάλη πρόκληση, που χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης, αλλά βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ενωση να λαγοκοιμάται στο τιμόνι. Την ώρα που η Ευρώπη καλείται επειγόντως να προσφέρει ένα άλλο υπόδειγμα, που να στηρίζει την ανάπτυξη, την κατανάλωση, τα λαϊκά εισοδήματα και μια ενιαία και δημόσια παρέμβαση, κάνει λίγα πράγματα και πάντοτε με καθυστέρηση.
4 Βρίσκουν πλήρως ανέτοιμη την ελληνική οικονομία αλλά και την κυβέρνηση για τις επερχόμενες συνέπειες.
Η χώρα βαδίζει με υψηλό έλλειμμα και χρέος, εκρηκτικό έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών και εντεινόμενες κοινωνικές ανισότητες, σε σημαντική πτώση των ρυθμών ανάπτυξης. Η Ελλάδα -και λυπάμαι που ακούω τέτοιες μπούρδες, ακόμη και από επίσημα κυβερνητικά χείλη- δεν είναι προστατευμένη νησίδα στον κόσμο. Ερχεται με μαθηματική βεβαιότητα, από το καλοκαίρι του 2009, επιδείνωση της ανεργίας, των δημόσιων εσόδων και κυρίως του λαϊκού εισοδήματος. Εχω κουραστεί να ακούω τον κ. Καραμανλή και τον κ. Αλογοσκούφη να αλλάζουν χαβά: Αρχές Σεπτεμβρίου, όταν πήραν σκληρά φορολογικά μέτρα, μας είπαν ότι το κάνουν γιατί έρχεται κρίση. Εναν μήνα αφότου έχει ξεσπάσει έντονα η κρίση, μας λένε ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε, γιατί η Ελλάδα είναι προστατευμένη.
*Ο Ρούζβελτ, που πολλοί ξαναθυμήθηκαν, δεν ήταν ούτε σοσιαλιστής, ούτε αριστερός. Ομως η σωτήρια έμπνευση του Κέινς για την τόνωση της «ενεργού ζήτησης» μέσω τεράστιων δημόσιων δαπανών στο πλαίσιο του New Deal έσωσε κυριολεκτικά την αμερικανική, αλλά και την παγκόσμια οικονομία.
Ωστόσο, το «κεϊνσιανό» κράτος πρόνοιας έχει υπονομευθεί καίρια: οι πολέμιοι του κρατικού παρεμβατισμού, με ελάχιστες εξαιρέσεις στη Σκανδιναβία, το θυσίασαν στον βωμό της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και της αχαλίνωτης απορύθμισης-απελευθέρωσης των αγορών. Αυτή, άλλωστε, ήταν και παραμένει η κυρίαρχη ιδεολογία στη χώρα μας, με ευθύνη όχι μόνο της Ν.Δ. αλλά και της κυβερνητικής πράξης του ΠΑΣΟΚ.
Ισως τώρα, λοιπόν, που το σύστημα κλονίζεται συθέμελα και ο νεοφιλελευθερισμός υφίσταται μια συντριπτική ήττα, είναι καιρός να ανακαλύψουμε ξανά τον Κέινς και το «New Deal» του...
*Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι να μπει στην άκρη αυτός ο δογματικός και ανόητος «ζουρλομανδύας» του Συμφώνου Σταθερότητας. Αυτή την ώρα χρειάζεται περισσότερο κράτος στην οικονομία, και από την άποψη της εποπτείας και των ελέγχων, και από την άποψη των δημόσιων επενδύσεων και των αναδιανεμητικών πολιτικών. Για να στηριχθεί η κατανάλωση, για να στηριχθούν οι φορολογούμενοι, οι κοινωνικά ασθενέστεροι και να τονωθεί μια ενεργός ζήτηση. Στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξει η ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική, γιατί οι νεοδημοκράτες κάνουν λάθος πράγματα σε λάθος χρόνο.
Ιδού στάδιον δόξης λαμπρόν για τη σύγχρονη αριστερά...
- * Ο Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΥΛΗΣ είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου