Διαρκές -ούτως ή άλλως- το «μπρα ντε φερ» ανάμεσα στο κράτος και την αγορά, εσχάτως διεξάγεται με φόντο τα άπαντα του Τζον Μέιναρντ Κέινς. Φιλελεύθεροι και κρατιστές, υποστηρικτές του κοινωνικού κράτους και θιασώτες των αυτοματισμών της αγοράς, διασταυρώνουν τα ξίφη τους πάνω από τις παρακαταθήκες του μεγαλύτερου ίσως οικονομολόγου του προηγούμενου αιώνα, αναζητώντας απαντήσεις στα διλήμματα που θέτει η πρώτη σοβαρή κρίση της παγκοσμιοποίησης. Τι σημαίνει, όμως, αυτή η παράδοξη επιστροφή του Κέινς στον πλανήτη της πολιτικής; Υποδηλώνει, άραγε, μια τάση παλινόρθωσης του κρατισμού; Υποκρύπτει την ανάγκη ενός μονεταρισμού με… ανθρώπινο πρόσωπο; Ή, μήπως, εκφράζει και τα δύο; «Κληρονόμοι», άλλωστε, του κεϊνσιανισμού δηλώνουν πλέον άπαντες…
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, ο οικονομολόγος με τη μεγαλύτερη επιρροή στην άσκηση οικονομικής πολιτικής στον κόσμο, έχει μείνει γνωστός στην ιστορία των αποφθεγμάτων για το «μακροπρόθεσμα, όλοι θα ’χουμε πεθάνει». (Αποστομώνοντας έτσι τους ομότεχνούς του, αλλά και τους πολιτικούς και τους κάθε είδους αναλυτές που –διαψευδόμενοι στην πράξη– σπεύδουν να προβλέψουν ότι «μακροπρόθεσμα» θα δικαιωθούν.) Ο ίδιος όμως Κέινς έχει πει και το άλλο: «Οταν οι συνθήκες αλλάζουν, αλλάζω κι εγώ την άποψή μου. Εσείς, αγαπητέ, τι κάνετε;». Με αυτήν τη γαλήνιας αυτοπεποίθησης αποστροφή ο Κέινς ουσιαστικά άδειασε προκαταβολικά τους τόσους και τόσους «πιστούς» του, που αναζητούσαν στον κεϊνσιανισμό –όπως άλλοι στη μαρξιστική βουλγκάτα, άλλοι πάλι στο μονεταρισμό ή στο νεοφιλελευθερισμό (που διαφορετικό νόημα έχει στο χωριό του, διαφορετικό έχει προσλάβει στα δικά μας τα χώματα…)– την επανάπαυση σ’ ένα καθησυχαστικό και απόλυτο «πιστεύω».Γιατί, κατά περίεργη ειρωνεία της ιστορίας των ιδεών, οι απόψεις του πρωτεϊκά μεταβαλλόμενου θεωρητικού του Κέμπριτζ, του μαγευτικού στην επιχειρηματολογία του διανοητή του Bloomsbury Circle, του μακροοικονομολόγου (προ της ώρας του όρου…) που τίποτε δεν χαιρόταν τόσο όσο το να μεγαλώνει στο χρηματιστήριο το endowment του King’s College «του», έφτασαν να λειτουργούν ως ευαγγέλιο μιας πεισματικής οικονομικής ορθοδοξίας.Και αν στα μεταπολεμικά χρόνια από τον κεϊνσιανισμό προέκυψαν η γενναιοδωρία του κοινωνικού κράτους, η τροπή της οικονομικής πολιτικής στην ανάπτυξη, ο κινητήριος ρόλος της κρατικής παρέμβασης και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (σε περιόδους ύφεσης, βαθιάς μάλιστα ύφεσης: βολικά λησμονήθηκε αυτό εν συνεχεία), σήμερα ο Κέινς επιχειρείται να «αξιοποιηθεί» για μια παλινόρθωση του κρατισμού. Που τόσο απογοήτευσε, τόσο ηττήθηκε. Μια παλινόρθωση με αφορμή τη –σημαντική, πράγματι– κρίση της χρηματοπιστωτικής φούσκας όπως χτίστηκε γύρω από τα φθηνά στεγαστικά δάνεια, την τιτλοποίηση απαιτήσεων, την ενέργεια και τα τρόφιμα.Θα άξιζε να μας έλεγε ο Κέινς, ο οποίος επιχειρείται τώρα να στρατολογηθεί ως νέος Μωυσής που κατεβαίνει με χαραγμένες στις πέτρινες πινακίδες τις εντολές, τι πιστεύει για την άκρα κακομεταχείριση του κεϊνσιανισμού. H χειρότερη φάση της κακομεταχείρισης αυτής μάλλον τώρα αρχίζει…Ενώ όλοι σπεύδουν να επικαλεστούν τις εντολές, που είναι, λέει, γραμμένες στις πέτρινες πινακίδες, χωρίς -φυσικά!- να τις διαβάσουν. Γιατί στις εντολές που φέρνει από το Μεσοπόλεμο και τη Μεγάλη Υφεση ο Κέινς-Μωυσής πουθενά δεν λέει ότι η παρέμβαση στην οικονομία προϋποθέτει (ή οδηγεί σε) νομενκλατουρίστικο κρατισμό, ούτε ότι παρέμβαση σημαίνει να φορτώνεται το σύνολο τις ζημιές (μόνο τις ζημιές, δε…) του χρηματοπιστωτικού τομέα ούτε ότι η επιστροφή σε δημοσιονομική χαλαρότητα (μετά την προϊστορία των δεκαετιών του ’70 και του ’80) θα μπορούσε να εξυγιάνει την παγκόσμια οικονομία. Το κυριότερο: τίποτε από τα παραπάνω δεν αρκεί, δεν επιτρέπεται να νομιμοποιήσει την επανάληψη του ακραία κακέκτυπου μοντέλου που εφαρμόστηκε στη γλυκύτατη χώρα μας εν ονόματι του καημένου του Κέινς. Οπου αντί για κρατισμό, π.χ., είχαμε παρεοκρατία και κομματική διαχείριση: σας θυμίζει κάτι; Οτι αντί για κρατική παρέμβαση είχαμε «δώσ’ τα όλα και βλέπουμε»: μήπως κι αυτό θυμίζει κάτι;
[Του ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ, Ελεύθερος Τύπος, 4/5/2008]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου