Ο "ΓΕΡΟΣ" ΚΑΙ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΗΤΑΝ Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ

Κόκκινο πανί για τους Αμερικανούς ο «τρελός γέρος και το νεαρό κάθαρμα»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Αριστοτελία Πελώνη

Οι Αμερικανοί θεωρούσαν τους Παπανδρέου «κόκκινο πανί» και επικίνδυνους για τη σταθερότητα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ όπως επιβεβαιώνεται από την πληθώρα των σχετικών εγγράφων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που έχουν αποχαρακτηριστεί.

«Ο ΤΡΕΛΟΣ ΓΕΡΟΣ και το νεαρό κάθαρμα». Οι χαρακτηρισμοί που είχε εκστομίσει το 1964 ο Ντιν Άτσεσον- υπουργός Εξωτερικών του Λίντον Τζόνσον- για τους Γεώργιο και Ανδρέα Παπανδρέου αντίστοιχα, είναι ένα μικρό δείγμα της αντίληψης που επικρατούσε στους ανώτερους κύκλους του Στέιτ Ντιπάρμεντ για τους Παπανδρέου...

Όπως επιβεβαιώνεται από την πληθώρα των σχετικών εγγράφων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που έχουν αποχαρακτηριστεί, τόσο για την περίοδο 1964-1968 όσο και για την περίοδο 1969-1972, οι Αμερικανοί θεωρούσαν τους Παπανδρέου «κόκκινο πανί» και επικίνδυνους για τη σταθερότητα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι, νίπτοντας τα χείρας τους για τη χούντα των συνταγματαρχών, πολλές φορές επανέλαβαν ότι η αιτία του πραξικοπήματος ήταν ο φόβος εκλογής του Γεωργίου Παπανδρέου στις εκλογές του Μαΐου του 1967 και ο ρόλος που θα έπαιζε ο Ανδρέας στη νέα κυβέρνηση.

Όπως αποκαλύπτει η απόρρητη έκθεση της CΙΑ για τα Ιουλιανά που παρουσίασαν το Σάββατο «ΤΑ ΝΕΑ», οι Αμερικανοί γνώριζαν μήνες νωρίτερα για τα σχέδια των ανακτόρων και των αποστατών. Αυτό προκύπτει και από μεταγενέστερο τηλεγράφημα, λίγο πριν από τη συνταγματική εκτροπή του Γεωργίου Παπανδρέου, στις 7 Ιουνίου 1965, όταν ο επιτετραμμένος στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας Νόρμπερτ Άνσουτζ αναφερόταν στο ενδεχόμενο αποσκίρτησης στελεχών της Ένωσης Κέντρου, σημειώνοντας- όπως και έγινε - ότι «οι επιθέσεις εναντίον του (Γ. Παπανδρέου) ίσως επικεντρωθούν στο πρόσωπο του γιου του Ανδρέα, ο οποίος παραμένει η αχίλλειος πτέρνα του». Βέβαια, όπως αναμενόταν- το ίδιο συμβαίνει και με τα αμερικανικά έγγραφα για την 21η Απριλίου- για ολόκληρο τον μήνα των Ιουλιανών, της ανατροπής και της κρίσης, η επικοινωνία της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παραμένει απόρρητη...

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα αμερικανικά έγγραφα που να το επιβεβαιώνουν, θεωρείται βέβαιο, όπως έχουν γράψει και οι «Νew Υork Τimes», ότι ο σταθμάρχης της CΙΑ στην Αθήνα από το 1962 ώς το 1968 Τζον Μόρι είχε βοηθήσει τον βασιλιά να εξαγοράσει βουλευτές της Ενώσεως Κέντρου.

Εξαγορά συνειδήσεων, πάντως, εξέταζε να κάνει η Ουάσιγκτον και μετά την αποστασία, για να εμποδίσει τη νίκη Παπανδρέου στις εκλογές του 1967. Στις 11 Φεβρουαρίου, ο Αμερικανός πρέσβης Φίλιπς Τάλμποτ απευθύνεται στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ (έγγραφο 255) και ζητά εξουσιοδότηση για να προχωρήσει σε «μυστικές πολιτικές ενέργειες» εν όψει των εκλογών, σημειώνοντας ότι σκοπός πρέπει να είναι «να περιοριστούν οι διαστάσεις της βάσης ισχύος του Ανδρέα Παπανδρέου», ενισχύοντας οικονομικά ανταγωνιστικά στοιχεία, ενώ εξέφραζε την ανησυχία του για πιθανή συνεργασία με την ΕΔΑ.

Καθώς οι φόβοι για ενδεχόμενη παπανδρεϊκή νίκη αυξάνονταν, ο διευθυντής του σταθμού της CΙΑ στην Αθήνα και διπλωματικό προσωπικό της πρεσβείας στράφηκαν στον Τάλμποτ, προτείνοντάς του την εξαγορά των εκλογών, συγκεκριμένα την «ανάληψη συγκεκαλυμμένης δράσης από μέρους της CΙΑ, που να αποσκοπεί στην ενθάρρυνση και υποστήριξη της υποψηφιότητας μετριοπαθών φιλοδυτικών στοιχείων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις αντι-παπανδρεϊκές δυνάμεις, κερδίζοντας μερικούς από τους επαμφοτερίζοντες καιροσκόπους», όπως αποκαλύπτει ο Λόρενς Στερν στο μνημειώδες βιβλίο του «Το λάθος άλογο». Ο Τάλμποτ, μάλιστα, έστειλε τηλεγράφημα στην Ουάσιγκτον, προτείνοντας να εγκριθεί το ποσό των 100.000 δολαρίων για να χρησιμοποιηθούν από την υπηρεσία για τη χρηματοδότηση περίπου δώδεκα υποψηφίων σε αμφιταλαντευόμενες περιφέρειες, ώστε να μειωθεί η προβλεπόμενη κοινοβουλευτική δύναμη του Παπανδρέου!

Τελικά, ύστερα από αλλεπάλληλες συσκέψεις στην Επιτροπή για τις Μυστικές Ενέργειες του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ο υπουργός Εξωτερικών Ντιν Ρασκ απέρριψε το αίτημα, θεωρώντας ότι το ρίσκο ήταν μεγάλο. Η εισήγηση για μυστική επέμβαση με στόχο την εξαγορά των εκλογών δεν ήταν παρά μία ακόμη παραδοχή της χρεοκοπίας της αμερικανικής διπλωματίας σε μια κρίσιμη στιγμή.