Η ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΠΟΥ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Σ. ΚΑΤΣΙΚΑΣ, Β. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ, Π. ΤΣΑΚΛΟΓΛΟΥ

Η αξιολόγηση είναι μέρος μόνο της διαδικασίας διασφάλισης ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση. Σκοπός της είναι η καθιέρωση μιας ενιαίας προσέγγισης, σε πανελλαδικό επίπεδο, για την καταγραφή, την κατανόηση, και τη συστηματική αποτίμηση του έργου των Ακαδημαϊκών Μονάδων (τμημάτων ή σχολών) και, στη συνέχεια, των ιδρυμάτων στα οποία ανήκουν αυτές. Κύριος στόχος της είναι η ενίσχυσή τους στην επίτευξη της αποστολής τους. Σε διεθνές επίπεδο, τέτοιες διαδικασίες έχουν αναπτυχθεί σε πολλές χώρες εδώ και αρκετές δεκαετίες. Αλλά και στη χώρα μας η διαδικασία διασφάλισης ποιότητας δεν είναι άγνωστη.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ως σήμερα έχει αξιολογηθεί, με δική του πρωτοβουλία, μεγάλος αριθμός τμημάτων και ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε θεσμικό επίπεδο η Ελλάδα υιοθέτησε διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τελευταία από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Με τον Νόμο 3374/05 θεσμοθετήθηκε (α) η διαρκής αξιολόγηση των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης με σκοπό τη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών, της έρευνας, της διδασκαλίας και των λοιπών υπηρεσιών που παρέχονται από τα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης στο πλαίσιο της αποστολής τους, και (β) η κοινωνική λογοδοσία ως θεμελιώδης παράγων της αυτοτέλειας των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Με το ίδιο νομοθέτημα ιδρύθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), η οποία άρχισε να λειτουργεί τον Σεπτέμβριο του 2006. Σύμφωνα και με τη σχετική διεθνή πρακτική ο νόμος προβλέπει δύο στάδια: την εσωτερική αξιολόγηση (αυτοαξιολόγηση) και την εξωτερική αξιολόγηση. Η αυτοαξιολόγηση έχει ως σκοπό τη διαμόρφωση εκ μέρους της Ακαδημαϊκής Μονάδας κριτικής άποψης για την ποιότητα του επιτελούμενου έργου της, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, με στόχους: (α) την τεκμηριωμένη ανάδειξη των επιτευγμάτων της και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει, (β) την επισήμανση σημείων που χρήζουν βελτίωσης, και (γ) τον προσδιορισμό ενεργειών βελτίωσης και ανάληψης σχετικών πρωτοβουλιών εντός και εκτός της Ακαδημαϊκής Μονάδας.

Αντιστοίχως η εξωτερική αξιολόγηση από έγκριτους εμπειρογνώμονες έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι συντελεί στην αντικειμενική αποτίμηση της ποιότητας της εκπαίδευσης της αξιολογούμενης ακαδημαϊκής μονάδας σε συνάρτηση με τη φυσιογνωμία, τους στόχους και την αποστολή της, αναδεικνύει καλές πρακτικές και αδυναμίες της Ακαδημαϊκής Μονάδας, υποστηρίζει εύλογα αιτήματά της και προτείνει μέτρα για βελτίωση της ποιότητας.

Μέχρι στιγμής πάνω από 110 Τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ έχουν αρχίσει διαδικασίες εσωτερικής αξιολόγησής τους. Τα προβλήματα δεν είναι λίγα. Σε γενικότερο επίπεδο παρατηρείται έλλειψη κουλτούρας διασφάλισης ποιότητας, υπάρχει αντίσταση από οργανωμένες ή μη ομάδες συμφερόντων, όπως επίσης και κάποια ανασφάλεια και φόβος μπροστά στο νέο και άγνωστο. Το τελευταίο επιτείνεται από την παρατηρούμενη άγνοια των σχετικών διαδικασιών ή/και εσκεμμένη παραπληροφόρηση. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί και η εύλογη αβεβαιότητα των εμπλεκομένων μερών ως προς τη χρήση των αποτελεσμάτων των αξιολογήσεων από την πολιτεία, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη.

Παρά τις παραπάνω δυσκολίες τα αποτελέσματα της διαδικασίας διασφάλισης ποιότητας μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμα από πολλές απόψεις και ιδιαίτερα (α) στη λήψη αποφάσεων από τις ίδιες τις Ακαδημαϊκές Μονάδες, (β) στη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο ιδρύματος, (γ) στη λήψη αποφάσεων αρωγής από την πολιτεία, στον βαθμό που η ανάγκη τεκμηριώνεται μέσα από τη διαδικασία διασφάλισης της ποιότητας, και (δ) στην ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων μερών (φοιτητών, γονέων, εργοδοτών, κτλ.).

Ο κ. Σωκράτης Κάτσικας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, μέλος ΑΔΙΠ. Ο κ. Βασίλης Παπάζογλου είναι καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μέλος ΑΔΙΠ. Ο κ. Πάνος Τσακλόγλου είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος ΑΔΙΠ.

[Το ΒΗΜΑ, 4/5/2008]